1-amaliy mashgʻulot fanining asosiy tushunchalari mohiyati; xavf turlarini, ularni guruhlash va identifikatsiyalash

Xavflar taksonomiyasi
- bu murakkab hodisalarni, tushunchalarni, kishi faoliyatiga 
qaratilgan narsalarni tasniflash va tizimlash to'g’risidagi fandir. U faoliyat xavfsizligi 
borasida bilimlarni uyushtirishda, xavflarning tartibini yanada chuqurroq o'rganishda katta 
ahamiyatga ega. Taksonomiya yangi fan bo'lib, hali to'la ishlab chiqilmagan. Biroq uning 
ayrim qismlari quyidagilarni tashkil etadi: 
-
kelib chiqishi bo'yicha xavflar: tabiiy, texnik, ekologik, aralash bo'ladi; 
-
rasmiy standartga asosan fizik, ximiyaviy, biologik va ruhiy turlarga bo'linadi; 
-
salbiy oqibatlarning ro'y berish vaqti bo'yicha impul’siy (beixtiyor harakat) va 
kumulyativ (tusatdan keluvchi) turlarda bo'ladi; 
-
xavflar tarqalishiga yo'l qo'ymaslik bo'yicha (lokalizatsiya) - litosfera, gidrosfera, 

---

atmosfera va koinot bilan bog’liq bo'ladi; 
-
kelib chiqadigan oqibatlariga ko'ra charchash, kasallanish, jarohatlanish, halokatlar, 
yong’inlar ko'rinishida bo'ladi; 
-
keltiradigan zarari bo'yicha ijtimoiy, texnik, ekologik va boshqa turlarga bo'linadi; 
-
namoyon bo'lishi bo'yicha maishiy, sport, yo'l-transport, ishlab chiqarish va harbiy 
bo'ladi; 
-
olamga ta'siri bo'yicha o'ta ta'sirchan (zaharlar, kislotalar) va sust (narkotik moddalar, 
arok, sigaret) bo'ladi. Sust ta'sir deganda odamning o'zi sababchi bo'ladigan xavf 
tushuniladi. 
Xavflar ruyxati - bu aniq bir tartiblar bo'yicha qo'yilgan nomlar, atamalardir 
(o'zgaruvchan harorat, havo harakatining tezligi, havo bosimi, yorug’lik, havoni ionlash, 
portlash, gerbitsid, shovqin, tebranish, yong’in, zaharli moddalar, lazer nuri, elektr yoyi va 
boshqalar). Har bir tekshiriladigan ob'ektda o'tkaziladigan aniq tekshirishlar uchun shu 
ob'ekt (tsex, ish joyi, texnologik jarayon, kasb) da uchraydigan xavflar ruyxati tuziladi.