26
Nağılların mənşəyi
Nağılların mənşəyi məsələsi uzun zaman nağılşünasla-
rın əsas araşdırma obyekti olmuşdur. Nağılların necə yaran-
ması məsələsi ilə yanaşı, Şərqdənmi Qərbə, yoxsa Qərbdən-
mi Şərqə yayılması fikri də mübahisələrə səbəb olmuşdur.
Qeyd edək ki, bu mövzuda tədqiqatçıların gəldiyi nəticələr
müxtəlifdir. Onlardan ən məşhuru mifoloji nəzəriyyə, tari-
xi-iqtibas (hindoloji), antropoloji (etnoqrafik) nəzəriyyədir.
Mifoloji nəzəriyyə
Mifoloji görüşə görə, nağılların mənşəyində miflər du-
rur. Bu baxışı ilk dəfə Yohan Volfqanq von Höte irəli sür-
müşdür. Y.Hötenin iddiasına görə bütün nağılların mənşə-
yində hind mifləri durur. Bu
nəzəriyyəni həm də Gerard
Qrimm, Georg Dasent, Georg Koks, Maks Müller də dəs-
təkləmişlər (Bax: Halk masal..., 2013:10).
Yakov Qrimm “Alman mifologiyası” adlı
məşhur əsə-
rində xalqların əsatirlərini müqayisəli
şəkildə təhlil etmiş-
dir. Bu əsatirlər arasındakı oxşarlığı həmin xalqların qo-
humluğunda görürdülər. Qrimm qardaşları belə bir nəticə-
yə gəlmişdilər ki, nağıllar ilk öncə Allahlar haqqında əsatir
kimi yaranmışdır. Bununla da onlar dini bədii yaradıcılığa
təkan verən bir qüvvə kimi təsvir edirdilər. Bu səbəbdən də
nağılların təməlində əsatirləri axtarırdılar (Əfəndiyev P.,
1992:174).
Georg Dasent, Georg Koks, Max Müller, Feodor Bus-
layev, Aleksandr Afanasyev də bu nəzəriyyənin tərəfdarları
kimi çıxış edirdilər və bunların
hər birinin görüşü idealist
fəlsəfəyə və metodoloji cəhətdən idealizmə əsaslanırdı.
27
Azərbaycanda bu nəzəriyyənin tərəfdarları Yusif Vəzir Çə-
mənzəminli və qismən
Məhəmmədhüseyn Təhmasib ol-
muşdur.
Türkiyəli tədqiqatçı Ali Berat Alptəkin bu nəzəriyyəni
dəstəkləsə də, yenə də nağılların təməlində tamamilə miflə-
rin olmadığını iddia edir (Halk masalları...2013:10).
Dostları ilə paylaş: 
