1 azərbaycan-tüRKİYƏ ƏlaqəLƏRİ son 20 İLDƏ: UĞurlar və İmkanlar

Azərbaycan-Türkiyə iqtisadi əlaqələri: əsas trendlər və nailiyyətlər 
dəstək sazişləri Nabukko Konsorsiumuna daxil olan şirkətlər və hər bir 
tranzit ölkəsinin hökuməti arasında imzalanan ikitərəfli hüquqi sazişlərdir. 
Dəstək  sazişlərinin  əsas  elementləri  Türkiyə  qanunvericiliyi  əsasında 
Avropa  İttifaqının  yardımı  ilə  işlənib  hazırlanmış  səmərəli  tranzit 
rejiminin təsdiq olunması, “Nabukko” boru kəmərinin qanunda potensial 
dəyişikliklərdən müdafiəsi və layihənin gələcək icrası üçün qanunverici 
və inzibati fəaliyyətə dəstəkdən ibarətdir.
İki  ölkə  arasında  qaz  sahəsində  əməkdaşlığın  perspektivləri  çox 
əhatəlidir. Azərbaycan 2011-ci ildə Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihəsi 
üçün əlavə vəsait ayırıb. Həmçinin elektrik enerjisi sahəsində əməkdaşlıq, 
xüsusən  Türkiyə,  Gürcüstan  və Azərbaycanın  elektrik  ötürücü  xətlərinin 
birləşdirilməsi,  habelə  Türkiyəyə  elektrik  enerjisi  ixracı  da  rəsmi 
gündəmdədir. 
Enerji sahəsində iki ölkə arasında uzun müddət müzakirə predmeti olan 
təbii  qazın  nəqli  qiymətlərində  yeni  formul  artıq  razılaşdırılıb.  Bununla 
da həm “Şahdəniz” yatağı üzrə 1-ci fazada Türkiyəyə satılmış qazın yeni 
qiymətləndirilməsindən sonra həmin ölkənin qaz borcu problemi, həm də 
2-ci faza üzrə yeni nəql həcmi və qiyməti problemi xeyli dərəcədə həllini 
tapıb.  2010-cu  il  dekabrın  sonunda  Türkiyə  “Şahdəniz”  səhmdarlarına 
qaza  görə  borcunu  da  ödəməyə  başlayıb.  2010-cu  ilin  iyununda  rəsmi 
Bakı və Ankara Türkiyə bazarında qazın qiyməti və “Şahdəniz 2” layihəsi 
çərçivəsində Azərbaycan qazının həcmi üzrə razılıq əldə edib. 
“Şahdəniz”in  işlənməsinin  2-ci  mərhələsindən  Türkiyəyə  ildə  6 
mlrd.  kubmetr  və  Türkiyədən  tranzitlə  Avropaya  10  mlrd.  kubmetr  qaz 
göndərilməsi  realdır.  “Mərhələ  2”  layihəsi  çərçivəsində  boru  kəmərinin 
tikintisi də daxil $25-30 milyard investisiya qoyulacaq. “Şahdəniz” qazının 
əsas alıcısı olan Türkiyə daim alış həcmini azaldır. Əgər 2008-ci ildə bu 
ölkə Azərbaycandan 5,3 milyard kubmetr qaz almışdısa, 2009-cu ildə 5,1 
milyard kubmetr, ötən il cəmi 4,9 milyard kubmetr qaz alıb. 2011-ci ildə 
həmin göstəricinin 4,75 milyard kubmetrə düşəcəyi gözlənilir
25
. 
2011-ci ilin oktyabrında iki ölkə arasında Türkiyənin Azərbaycandan qaz 
almasına və Azərbaycan qazının Türkiyə ərazisindən Avropaya tranzitinə 
imkan verən bir sıra mühüm qaz ixracı sazişləri imzalanıb. Bu sənədlərə 
Azərbaycan  hökuməti  ilə  Türkiyə  hökuməti  arasında  hökumətlərarası 
saziş, ARDNŞ və “BOTAŞ”  arasında, eləcə də Azərbaycan Qaz Təchizatı 
25   http://www.milli.az (2011)

---