1 Bismillahir rohmanir rohiym Muqaddima

Sadaqa qilishlari 
Rosululloh sollallohu alayhi vasallam insonlarning eng 
saxiyi edilar. Eng saxiy boʻladigan paytlari Ramazonda Jabroyil 
bilan koʻrishganlarida boʻlardi
2
. 
U zot sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Uhuddek 
oltinim boʻlsa, shundan qarzga ajratadiganimdan boshqa biror 
narsani huzurimda uch kun qoldirishni istamasdim”
3
. 
Yana aytadilar: “Agar mana shu tikan daraxtlar sonicha 
chorvam boʻlganida, uni albatta sizlarga taqsimlab bergan 
boʻlardim, shunda mening baxil ham, yolgʻonchi ham, 
qoʻrqoq ham emasligimni koʻrar edingiz”
4
. 
Bir kishi Nabiy sollallohu alayhi vasallamdan ikki togʻ 
orasidagi qoʻylarni soʻragandi, ularni unga berib yubordilar. 
Shunda u kishi qavmiga borib aytdi: “Ey qavmim, islomga 
kiringlar! 
Allohga 
qasamki, 
albatta 
Muhammad 
kambagʻallikdan qoʻrqmay, sadaqa qilar ekan”
5
.
 
1
Ibn Moja, 1278. Ahmad, 19007. 
2
Buxoriy, 3554. Muslim, 2308. 
3
Buxoriy, 2389. Muslim, 991. 
4
Buxoriy, 2821. 
5
Muslim, 2312. 

---

36 
 Roʻzalari 
Rosululloh sollallohu alayhi vasallam Ramazon oyidan 
boshqasida bir oy toʻliq roʻza tutmaganlar. U zot shunday 
roʻza tutardilarki, koʻrgan odam “Allohga qasamki, endi ogʻzi 
ochiq boʻlmasa kerak”, deb yuborardi. U zot ogʻzi ochiq holda 
shunday yurardilarki, koʻrgan odam: “Allohga qasam, endi 
roʻza tutmasalar kerak”, derdi
1
. 
Shaʻbon oyida koʻp roʻza tutganlaridek boshqa biror oyda 
tutmasdilar
2
. 
Har oy avvalida uch kun roʻza tutar edilar
3
. 
Har oy uch kun roʻza tutardilar. Oyning qaysi kuni 
tutayotganlariga eʻtibor qilmasdilar.
4
Dushanba va payshanba kunlari roʻza tutishni ixtiyor 
qilardilar
5
. 
U zot sollallohu alayhi vasallam aytardilar: “Amallar 
dushanba va payshanba kuni koʻtariladi. Shunday ekan, 
mening amalim roʻzador holimda koʻtarilishini istayman”
6
. 
U zot sollallohu alayhi vasallam Ashuro kuni roʻza 
tutardilar. Madinaga kelganlarida u kunni roʻzasini tutganlar 
va sahobalarga ham tutishga buyurganlar. Keyin Ramazon 
1
Buxoriy, 1969. Muslim, 1157. 
2
Buxoriy, 1969. Muslim, 782. 
3
Abu Dovud, 2450. Termiziy, 742. Nasaiy, 2368. 
4
Muslim, 1160. 
5
Termiziy, 745. Nasaiy, 2508. Ahmad, 24748. 
6
Termiziy, 747. Nasaiy, 2358. 

---

37 
roʻzasi farz qilingach, Ashuroni istagan kishi tutib, istagan 
tutmaydigan boʻldi
1
. 
U zot sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “Arafa kunining 
roʻzasi oʻzidan avvalgi yil va keyingi yilni kafforat qilishini 
Allohdan umid qilaman.
Ashuro kunining roʻzasi esa oʻzidan avvalgi yilni kafforat 
qilishini umid qilaman”
2
. 
Yana aytadilarki: “Ramazondan keyingi eng afzal roʻza 
Muharram oyining roʻzasidir. Farzlardan keyingi eng afzal 
namoz tungi namozdir”
3
.