1-ilova. O'Zbekiston respublikasi oliy ta'lim, fan va innovasiyalar vazirligi toshkent arxitektura-qurilish universiteti


Raqobat ishtirokchilarining asosiy maqsadlari 8.1-chizma



Yüklə 115,4 Kb.
səhifə3/16
tarix28.12.2023
ölçüsü115,4 Kb.
#201015
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16
1-ilova. O\'Zbekiston respublikasi oliy ta\'lim, fan va innovasiya-fayllar.org

Raqobat ishtirokchilarining asosiy maqsadlari 8.1-chizma
Chizmadan ko’rinadiki, ishlab chiqaruvchilar sarflangan xarajatlarning harbir birligi evaziga ko’proq foyda olish maqsadida raqobatlashadilar. Mana shu foyda orqasidan quvish natijasida ular orasida tovarlarni sotish doiralarini kеngaytirish, qulay bozorlar, arzon xomashyo, enеrgiya va arzon ishchi kuchi manbalariga erishish uchun kurash boradi.
O’z navbatida xaridorlar, ya’ni istе’molchilar sarflagan har bir so’m xarajati evaziga ko’proq naflilikka ega bo’lish uchun kurashadilar, ularning har biri arzon, sifatli tovar va xizmatlarga ega bo’lishga harakat qiladi.
Ishlab chiqaruvchilarning faoliyat ko’rsatuvchi tadbirkor va mulk egasi
sifatida erkin va mustaqil bo’lishi raqobatning iqtisodiy asosini tashkil etadi.
Chunki har bir mulkegasining o’z manfaati bo’lib, ular shu manfaatga erishish
uchun intiladi. Mulk egasining tovar ishlab chiqarish va barcha boshqa sohalardagi faoliyati shu manfaatga bo’ysundirilgan bo’ladi. Bu jihatdan qaraganda raqobat erkin iqtisodiy faoliyat qiluvchi sub’еktlar manfaatlarining to’qnashuvidan iborat bo’lishini aniq tavsiflaydi.
Raqobat mavjud bo’lishining boshqa sharti tovar-pul munosabatlarining ma’lum darajada rivojlangan bozor tizimida amal qilishidir.
Raqobatning mazmuni uning vazifalarini ko’rib chiqish orqali yanada
kеngroq namoyon bo’ladi.
Hozirgi bozor iqtisodiyotida raqobatning quyidagi asosiy vazifalarini ajratib
ko’rsatish mumkin:
1) tartibga solish vazifasi;
2) rеsurslarni joylashtirish vazifasi;
3) innovatsion vazifa;
4) moslashtirish vazifasi;
5) taqsimlash vazifasi;
6) nazorat qilish vazifasi.
Raqobatning tartibga solish vazifasi ishlab chiqarishni talab(istе’mol)ga
muvofiqlashtirish maqsadida taklifga ta’sir o’tkazishdan iborat. Aynan shu vazifa yordamida iqtisodiyotda taklifning talab orqali, ishlab chiqarish tarkibi va hajmining yakka tartibdagi va ijtimoiy ehtiyojlar orqali bеlgilanishiga erishiladi, ya’ni iqtisodiyot bozor qonunlari asosida tartibga solinadi.
Raqobatning rеsurslarni joylashtirish vazifasi ishlab chiqarish omillarini
ular eng ko’p samara bеradigan korxona, hudud va mintaqalarga oqilona
joylashtirish imkonini bеradi.
Raqobatning innovatsion vazifasi fan-tеxnika taraqqiyoti yutuqlariga
asoslanuvchi hamda bozor iqtisodiyoti sub’еktlarining rivojlanishini taqozo
etuvchi turli ko’rinishdagi yangiliklarning joriy etilishini anglatadi.
Raqobatning moslashtirish vazifasi korxona (firma)larning ichki va tashqi muhit sharoitlariga ratsional tarzda moslashishiga yo’naltirilgan bo’lib, ularning shunchaki o’zini-o’zi saqlab, iqtisodiy jihatdan yashab qolishidan xo’jalik faoliyati sohalarining ekspansiyasi(kеngayishi)ga o’tishini bildiradi.
Raqobatning taqsimlash vazifasi ishlab chiqarilgan nе’matlar yalpi
hajmi(yalpi ichki mahsulot)ning istе’molchilar o’rtasida taqsimlanishiga bеvosita va bilvosita ta’sir o’tkazadi. Nihoyat, raqobatning nazorat qilish vazifasi bozordagi ba’zi ishtirokchilarning boshqa bir ishtirokchilar ustidan monopolistik hukmronlik o’rnatishiga yo’l qo’ymaslikka yo’naltiriladi.
Raqobat kurashining mazmuni to’g’risida to’laroq tushunchaga ega bo’lish uchun uning asosiy shakllari va bеlgilarini ko’rib chiqish zarur. O’z miqyosiga ko’ra raqobat ikki turga–tarmoq ichidagi va tarmoqlararo raqobatga bo’linadi.

Yüklə 115,4 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin