Mijozlar (xaridorlar ) guruhlari bozorning 5 ta turi doirasida shakllanishi mumkin: iste’mol bozori,
ishlab chiqaruvchilar bozori, vositachilik bozori, davlat muassasalari bozori va xalqaro bozor.
Bozorning har bir turida sotuvchi bilishi zarur bo‘lgan o‘ziga xos xususiyatlar mavjud, shu bois
firma o‘z mijozlarini sinchiklab o‘rganishi zarur.
Raqobatchilar –bir xil tovar va xizmat turlarini ishlab chiqaruvchi turdosh firmalar yoki individual
tadbirkorlardir.
Aloqador auditoriyalar - bu firmaga qiziqish bildiruvchi va uning qo‘yilgan maqsadlariga erishish
qobiliyatiga ta’sir etuvchi shaxslar yoki tashkilotlar guruhidir. Ular moliyaviy doiralar, ommaviy
axborot vositalari, jamoatchilik bo‘lishi mumkin. Firma ularning e’tiborini har tomonlama jalb
etishga harakat qilmog‘i lozim, chunki ular(banklar, aksionerlar) faoliyatga ijobiy ta’sir etishlari
mumkin. Boshqalarga nisbatan firma ehtiyotkorona munosabatda bo‘lishi, ularning diqqati
qaratilgan obyektga aylanib qolmasligi kerak.
Firma va uning yetkazib beruvchilari, marketing vositalari, mijozlari va aloqador auditoriyalar yangi
imkoniyatlar ochuvchi yoki firmaga yangi xabarlar tahdid soluvchi ancha kengaytirilgan
mikrosxema kuchlarning doirasida vazifalarni amalga oshiradi. Bu kuchlar o‘zlarida nazoratga
bo‘ysunmaydigan omillarni aks ettiradi, firma uni ehtiyotlik bilan kuzatib borishi va e’tibordan
chetda qoldirmasligi zarur.
Ichki marketing muhiti – bu marketing xizmati va firmaning turli bo‘linmalari o‘rtasidagi marketing
salohiyatiga va marketing maqsadlariga ta’sir qiluvchi munosabatlar yig‘indisidir. Ichki marketing
muhitining shakllanishida faoliyat doirasi, umumiy maqsadlar, tashkilotdagi marketingning roli,
uning funksiyalari, uni firma umumiy faoliyatiga qo‘shilib ketishini belgilab beruvchi yuqori
rahbariyat qarori katta ahamiyat kasb etadi. Korxona (firma, kompaniya) ichki tuzilmasi esa
