1. marketing va uni rivojlanishining asosiy bosqichlari ulgurji savdo

8.2. Bozorning maqsadli segmentlarini tanlash 
Mikrosegmentlashning vazifasi makrosegmentlovchi tahlil bosqichida aniqlangan tovar 
bozorlarining ichida xilma-xil ehtiyojlarning batafsil tahlilini amalga oshirishdan iborat. 
Mikrosegmentlash to‘rt asosiy bosqichdan iborat: 
— segmentlovchi tahlil: tovar bozorlarini tovarning fazilatlari nuqtayi nazaridan bir jinsli va boshqa 
segmentlardan farq qiluvchi segmentlarga ajratish; 
— maqsadli segmentlarni tanlash: firmaning vazifalari va uning maxsus imkoniyatdan kelib chiqqan 
holda bir yoki bir necha maqsadli segmentlarni tanlab olish; 
— pozitsiyalashtirishni tanlash: har bir maqsadli segmentda potensial iste’molchilarning istaklarini 
va raqobatlar egallab turgan pozitsiyalarni hisobga olgan holda ma’lum bir holatni tanlash; 
— maqsadli marketing dasturi: maqsadli segmentlarning tavsifnomalariga moslashtirilgan 
marketing dasturini ishlab chiqish. 
Maqsadli segmentlarni tanlash bo‘limida quyidagi savollarga javob topasiz. 
1.Qanday qilib kompaniya bozorni segmenlarga bo‘lishi mumkin. 
2.Kompaniya o‘ziga jalb qiluvchi maqsadli bozorni tanlash uchun qanday rahbarlik mezon 
(kriteriya)lariga ega bo‘lishi kerak. 
“HALLMARK” kompaniyasida hayotning turli vaziyatlari uchun otkritkalar bor. Bugungi kunda 
kompaniya Amerika bozorlarida tabriknoma - otkritkalari bo‘yicha yetakchi hisoblanadi, bundan 
tashqari foyda keltiruvchi segmentlarni va yangi tovarlarning bozordagi o‘rnini aniqlash uchun 
xaridorlar orasida savol-javoblar, tekshiruvlar olib boradi. Bu kompaniyaning xaridorlari kelib 
chiqishiga qarab segmentlangan, ya’ni dini, bayrami, yoshi, millati va narx-navoga ahamiyat 
beradiganlarga qarab bo‘lingan. Masalan, “SINCERAMENTE HALLMARK” otkritlarining liniyasi 
2,5 ming otkritkalarni ispan tilli Amerikaliklar uchun mo‘ljallangan. “HALLMARK” xaridorlar 
otkritkalarini kim uchun sotib olayotganini aniqlash uchun tekshiruvlar olib boradi, deydi marketing 
liniyasi bo‘yicha menejer Julio Blancoshu. Otkritkalar yordamida biz butun Lotin Amerikalik 
xaridorlarga murojaat qilmoqchimiz. 
Shuningdek kompaniya “MAHOGANY” brendi Afro-Amerikalik xaridorlar uchun, “TREE OF 
LIFE” (hayot daraxti) kelib chiqishi yahudiy bo‘lgan amerikaliklarga, “FRESH INK” (yangi siyoh) 

---

– 18 – 38 yoshdagi ayollar uchun, mo‘ljallangan bo‘lsa, narxi -0,99 $ turuvchi otkritkalari “WARM 
WISHES” (Iliq tilaklar) narxga ahamiyat beradiganlar uchun mo‘ljallangan. Tabrik sabablari 
bo‘yicha bozorni segmentlashda “HALLMARK” bayram va bosqa kunlar bilan bog‘liq 
tabriknomalarining turli xillarini ishlab chiqaradi, tug‘ilgan kun, bayramlar, urush veteranlari 
kunidan boshlab, musulmonlarning muborak ramazon oyining tugagan kunigacha. Kompaniya 
tovarlarni jalb qiluvchi rivojlantirishga katta ahamiyat beradi. Masalan, ”MAHOGANY” liniyasi 
faqat “KWANZA” tabrik otkritkalarini ishlatmaydi, balki ”LEGACY OF GREATNESS” (ulkan 
me’ros) otkritka seriyasini chop etadi, bular jamiyatning rivojlanishida ishtirok etgan afro-
Amerikaliklarga bag‘ishlanadi. Urush veteranlariga bag‘ishlangan otkritkalar seriyasi 20 xildan 
ortiq, quruqlikdagi qurolli kuchlar veteranlariga, harbiy-dengiz floti, dengiz piyodalari, suv-havo va 
chegaradagi himoyachilarga bag‘ishlanadi. Segmentatsiyaning bu strategiyasi tufayli 
“HALLMARK” kompaniyasi o‘z daromadini 2015yilga kelib o‘tgan yilga nisbatan 10-15 % ga 
oshirishni rejalashtirdi. 
Raqobatga bardoshlilikni oshirishi uchun ko‘p kompaniyalar, jumladan, “HALLMARK” maqsadli 
marketingni tanlamoqda. Mayda marketingni kuchaytirish o‘rniga, ular o‘z – diqqat e’tiborlarini 
iste’molchilarni o‘rganishga qaratmoqdalar, bunda daromad ham yuqori bo‘ladi. 
Maqsadli marketingga ko‘ra kompaniya 3 ta muhim qadamni qo‘yishi kerak. 
1.
Turli guruhdagi xaridorlarni o‘rganishi va identifikatsiya qilish, (tovarlarga nisbatan 
qiziqishga qarab yoki marketing-miksda), bozorni segmentlash; 
2.
Xizmat qilish uchun bir yoki bir necha bozor segmentlarini tanlash ( bozor segmentlarini 
tanlash). 
3.
Har bir maqsadli segmentda iste’molchiga kompaniya takliflarining foydali tomonlarini 
yetkazib berish (bozorning pozitsiyalanishi). Segmentlashtirishni ko‘rib chiqish uchun oldin 
ommaviy marketingni – ommaviy ishlab chiqarishni, bir tovarni bozorga istisnosiz 
xaridorlarga yetkazib berishni amalga oshirishdan boshlash kerak. Genri 
Ford bu strategiyadan muvaffaqiyatli foydalandi, u avtomobil “FORD-T” ni qora rangda taklif etdi. 
Shuningdek, Coca-Cola kompaniyasi bir necha yildan beri o‘z ichimligini faqat sig‘imi 0,33l ml li 
idishlarda sotgan. Ommaviy marketingning foydali tomoni shundaki, bunda potensial bozorning 
yuqori imkoniyatlari shakllanadi. Shunga 
ko‘ra, tovarlarning narxlari pasayadi, lekin ishlab chiqaruvchi foyda ko‘lamining kengayishi tufayli 
yutadi. Ba’zi tahlilchi (analatik) larning fikriga ko‘ra hozirgi kunda bozorning bo‘laklarga bo‘linishi 
sodir bo‘lmoqda.