1-ma’ruza mavzu: fanga kirish. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini kichik korxonalarda qayta ishlashning ahamiyati va ahvoli reja

Mahsulot hisob-kitobi
Hisob-kitob asosi
Quyidagilar topiladi:
- xom ashyo kеltirish jadvali;
- tizgi, tsеx yoki zavod ishlash grafigi;

• 
  programma: konserva tur va miqdori, yillik dastur;
  
• 
  sarf nonnasi 1 tub konserva uchun xom ashyo va yordamchi material sarfi;
  
• 
  1 soat, smena, yil uchun kerakli xom ashyo, qo’shimcha (yordamchi material), tara miqdori;
  
• 
  1 soatda har bir operatsiyaga tushunadigan mahsulot miqdori (bu kerakli mashina va apparat miqdorini topish uchun hizmat qiladi).
  

Xom ashyo kelish grafigi
Bu grafik zavod loyihasi ishlangandayoq hisobga olingan. Unda xom ashyoni keladigan miqdori va taxminiy sanasi yozilgan. Eng avvalo mavsumiy xom ashyoni kelish jadvali hisobga olinadi, keyin esa qolgan xom ashyo.
Mavsumiy xom ashyo meva va sabzavot. Mavsum uzaytirish uchun meva va sabzavotning ertagi,o’rta va kechki turlari etishtiriladi. Natijada mavsum maydon noyabrgacha davom etadi.
Tizgi, tsex va zavodning ishlash jadvali.
Bu jadvalda har bir maxsulotning qaysi oyda qancha vakt ishlab chiqarilishi qayd qilinadi (reja). Bu jadval xom ashyo kelishi jadvali bilan moslashtirib zavodda qachon necha smena ish tashkil qilinadi oldindan rejalashtiriladi. Grafik bir tekisda bo’lishiga harakat qilinishi kerak.
Ko’p miqdorda qayta ishlanadigan maxsulotlar odatda uch smenada ish tashkil qilgan holatda ishlab chiqariladi. Afzalligi hamma operatsiya mexa-nizatsiyalangan (tomat-pasta, pyure, sharbat) tizgida bajariladi. Smena kam bo’lsa apparatlarni smenadan keyin yuvishga to’g’ri keladi, bu yomon.
Xom ashyoni bir necha kun saqlash mumkun bo’lsa ish ikki smenada tashkil qilinadi, agar xomashyo yil davomida kcltirilsa zavod bir yoki ikki smenada ishlaydi.
Agar xom ashyo saqlash muddati 36 soatdan oshmasa,bir oyda ish kuni 25 ga, smena davomiyligi 7 soatga teng olinadi, qolgan vaqtlarda - 20 kun va 8 soat.
Tizgi, sex va zavod dasturi
Dastur oylik va yillik ishlab chiqarilishi kerak bo’lgan maxsulotni (har bir assortment bo’yicha) o'z ichiga oladi. Har oy va yil oxirida jamlanadi. Dastur hisob kitob asosida tuziladi, asos: smena programmasi, ish jadvali-smena soni.
Misol 1.
Sex yiliga 54000 t tomatni qayta ishlab 30% li tomat pasta qiladi. Mavsum 184 smenadan iborat. Smena unumdorligini toping, agar It 30% tomat pasta olish uchun 6,5t tomat sarflansa 12 %-li pyurega o’girib hisoblaganda 1 mshb 400 kg tomat pasta bo’ladi.
M= 54000: ( 184 x 6,5 ) = 45,1 t/smena
YOki 45.1 x 1000 \ 30 = 282 mshb/ smena 400 x 12
Misol 2. Smena vazifasi tsex uchun 40 tub kompotni tashkil qiladi. TSex unumdorligini toping. 1 sh.b. 350 g ni tashkil qiladi.
M= 40 x 350 = 14 t 1000
Misol 3. Murabbo ishlab chiqarish uchun vazifa 50000 fizik bankani tashkil qiladi. Banka hajmi 500 gr. (SKO-82-500), murabbo massa nettosi 650 gr. 1 mshb murabbo massa nettosi 400 kg.
M = 50 x 0,65 = 32,5 kg/smena