1-mashg’ulot mikroskopning

6-rasm. Foraminifera-Elphidium crispaning nasl almashinib ko'payishi
A-zigota. B-mikrosferik individ. V-mikrosferik individning ko’p marta bo’linishi. G,D-makrosferik individ hosil bo'Iishi. E-makrosferik individdan gametalar hosil bo'lishi. J-gametalar kopulyatsiyasi

Ko’p •kamerali elfidium foraminiferasida jinssiz ko’payishi quyidagicha sodir bo’ladi: elfidiumning mikrosferik individida dastlab yadrolar bir necha marta ketma-ket bo’linib, ulaming soni bir necha yuztagacha boradi. Keyin uning protoplazmasi ham yadrolar soniga barobar bo’laklarga ajraladi. Natijada, bir yadroli mayda individlar hosil bo’ladi. Yosh individlar chig’anoqdan tashqariga chiqqandan so’ng, uning atrofida bir kamerali chig’anoq hosil boMadi. Shundan keyin uning yonidan navbatdagi kameralar ham shakllanadi.

Ana shu yo’l bilan har bir yosh individlardan ko’p kamerali foraminiferalar hosil boMadi. Jinssiz yo’l bilan hosil bo'Mgan navbatdagi stadiya makrosfera deb ataladi. Makrosfera faqat jinsiy yo’l bilan ko’payadi. Bunda ulaming yadrosi ham ko’p marta boMinadi, protoplazmasi ham yadrolar soniga muvofiq ravishda ajraladi, lekin bu
23



individlarda xivchinlar boMadi. Bular jinsiy hujayralar, ya'ni mikro va makrogametalardir.
Mikro va makrogametalaming qo’shilishidan zigota hosil boMadi. Zigota rivojianib, undan mikrosfera shakllanadi va yuqorida qayd qilganimizdek, faqat jinssiz yoM bilan ko’payadi. Shunday qilib foraminiferalarda nasl almashinuvi sodir boMib turadi, ya'ni jinssiz ko’payish yoMi bilan makrosfera, jinsiy ko'payish orqali esa mikrosferalar hosil boMadi.
Ishning bajariiishi: ariqlardagi koMmak suvdan yoki uzoq muddat tozalanmagan akvariumlar tubidan olingan suvdan bir tomchi buyum oynasi ustiga tomizib, ustini mum yoki plastilinli oyoqchalarga ega boMgan qoplagich oynacha bilan yoping. Preparatni oldin mikroskopning kichik ob'ektivi, keyin esa katta ob'ektiv bilan kuzating. Arsella chig’anog’ining ustki va yon tomondan ko’rini-shiga e'tibor bering. Uning har xil ko’rinishdagi rasmlarini chizing. Yuqoridagi usul bo’yicha difflyugiyani ham kuzating va rasmlarini chizing. Dengiz ostidan olingan qum tarkibidagi foraminifera chig’anoqlarini ajratib oling. Chig’anoqlami buyum oynasi ustiga qo'yib, bir tomchi suv quying va qoplagich oynacha bilan yopib, mikroskopning ob'ektivlari orqali tuzilishini ko'ring.