1-mashg’ulot mikroskopning

4-rasm. Amyoba turlari va ubrning turli xil shakldagi psevdopodiylari 1- Amoeba limax; 2-Pelomyxa binucleata; 3-Amoeba proteus; 4-Amoeba radiosa; 5-Amoeba verrucosa; 6-Amoeba polypodia.


Ishning bajarilishi: amyobali suv namunasidan bir tomchisi tomizgich yordamida buyum oynasiga tomiziladi va qoplag’ich oynacha bilan yopiladi. Amyobaning harakatini kuzatish uchun avval mikroskopni kichik ob'ektivi orqali qaralib, amyoba topilgandan keyin katta ob'ektivga o’tkaziladi. Amyobani aniq ko’rish uchun mikroskopni ko’rish maydoni biroz qorong'ilashtiriladi. Diqqat bilan qaralsa, amyoba tanasidan (sitoplazmadan), har tomonga cho’zilgan, goh hosil bo’lib, goh yo’qolib turuvchi o’simtalar-soxta oyoqlarni ko’rish mumkin. Shu bilan bir qatorda amyobaning tana shakli ham o’zgarib turadi. Yirik amyobalardan birortasini mikroskopning katta ob'ektivi orqali kuzatib, uning ektoplazma va endoplazma qavatlarini farqlang, ovqat hazm qilish va qisqaruvchi vakuolalarini
17



toping. Qisqaruvchi vakuolaning suv bilan to'lishi va qisqarishiga e'tibor bering. Ko’rgan amyobar-larning rasmini chizing va tana qismlarini belgilang. Suvda Amoeba proteusdan tashqari, Amoeba limax va A.rabiosa ham uchrashi mumkin. Ularni soxta oyoqlarining soni, katta- kichikligi va shakllariga qarab bir-biridan farqlang.


Topshiriqlarga javob bering va bilimingizni baholang
1. Quyidagi sodda hayvonlaming qaysi biri evolyutsion taraqqiyoti protsessida birinchi bo’lib paydo bo’lgan?
A. Volvok; B. Yashil evglena; S. Oddiy amyobalar;
D. Gregarinalar;
2. Hayvon organizmlarining o’simliklardan farqi?
A. Oziqlanish usulida; B. Harakatlanishida; S. Ko’payish usulida; D. Tashqi ko’irinishida;
3. Sarkodalilar nima yordamida harakatlanadi?
A. Soxta oyoqlar; B. Xivchinlar; S. Kipriklar;
D. Parapodiyalar;
4. Sodda hayvonlaming “ajdodlari” bo’lib qaysi guruh bir hujayralilar hisoblanadi?
A. Sarkodalilar; B. Kipriklilar; S. Knidosporidiyalar
D. Sporalilar;
5. Sarkomastigoforalar uchun xos xususiyatlar nimalardan iborat?
A.Tanasi bitta hujayradan iborat bo’lib, kiprikchalar yordamida harakatlanadi. B. Quruqlikda yashaydi va parazit.
5. Tanasi bitta hujayradan iborat bo’lib, suvda va tuproqda yashaydi. D. Soxta oyoq va xivchin bilan harakatlanib, ko’pgina turlari parazit.

6. Sarkomastigoforalar qanday sinflarga bo’linadi?

A. 0 ’simliksimon xivchinlilar va sarkodalilar. B. Sarko- dalilar va xivchinlilar. S. Hayvonsimon xivchinlilar va
is



ildizoyoqlilar. D. Ildiz-oyoqlilar va xivchinlilar.
7. Sarkodalilarning xos belgilari?
A. Hujayra qobigM boMmaydi va xivchinlar yordamida harakatlanadi. B. Hujayra shakli doimiy va soxta oyoqlari yordamida harakatlanadi.S. Hujayra qobig’i bo’lmaydi va doimiy shaklga ega emas. D. To’g’ri javob yo’q.
8. Amyobaning ko’payishini tartib bilan ko’rsating?
a - 2ta yosh amyoba hosil boMadi; b - bo’linish yana takrorlanadi; m - hujayra ikkiga boMinadi; e - hujayra oziqlanib o’sadi.
A.l-m, 2-e, 3-b, 4-a; B. 1-a, 2-b, 3-m, 4-e; S.l-e, 2-a, 3-b, 4-m; D.l-m, 2-a, 3-e, 4-b;
9. Qaysi amyoba odam ichagida yashab, mutlaqo zararsiz?
A. Amyoeba proteus; B. Amyoeba limax; S. Entomyoeba coli; D. Entomyoeba histolytica;