1-mavzu: bilish falsafasi (gnoseologiya). Reja
Yüklə 274,78 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Mantiqiy bilish insonning predmet-hodisalarni tafakkur orqali umumlashtirib,
mavhumlashtirib va konkretlashtirib, fikrda bilishidir.
tasavvur yoki fikrning birdaniga, kutilmaganda tug‘ilishidir.
Intuitiv bilish odatda, kishi biror narsa yoki hodisa haqida muayyan tasavvur va bilimlarga ega, uning fikri ma’lum muammo yoki masalani yechishga yo‘naltirilgan asnosida ro‘y beradi. Fanda uzoq davr intuitiv bilishning mexanizmi ma’lum bo‘lmay kelgani sababli u haqida har xil qarash, yondashuvlar paydo bo‘ldi. Ba’zilar fikricha, intuitiv bilish ilohiy, faqat buyuk kishilarga xos. Boshqalar esa, intuitiv bilish faqat ijodiy jarayon, ya’ni ilmiy kashfiyot, ixtirolar va badiiy ijod jarayoniga xos, deydilar. Ular nazdida, intuitiv bilish ijodiy jarayonda eski fikrdan yangi fikrga o‘tish, ya’ni sakrashdan iborat. Ayrim tadqiqotchilar fikricha, intuitiv bilish – badiiy ijod bilan bog‘liq, yangi g‘oyaning tug‘ilishi. Haqiqatan ham, tadqiqotchi yoki ijodkor fikri-zikri biror narsa bilan qattiq band bo‘lgan paytda, uning miyasiga hech kutilmaganda yangi bir fikr yoki g‘oya to‘satdan kelib qolishi mumkin. Tadqiqotlarga ko‘ra, intuitiv bilishning paydo bo‘lishi inson miyasining ongsiz yoki ong osti faoliyati, hissiy va mantiqiy bilishlar bilan bog‘liqligi sababli uning bevosita sezish, bevosita his qilish, bevosita idrok qilish kabi shakllari mavjud. Ammo intuitiv bilish kishining oldingi tajriba, ko‘nikma, malaka va erishgan bilimlariga asoslangan holda yuzaga keladi. Intuitiv bilish, aslida insonning oddiy kundalik amaliy bilish faoliyatiga ham xos. Topishmoqlarga berilgan javoblar, shaxmat o‘yini, krossvord yechish misol bo‘ladi. Yüklə 274,78 Kb. Dostları ilə paylaş:
|