Δ S MRS = ------------100 ΔYd Bu yerda: MPS (marginal propensity to saving) – jamg‘arishga o‘rtacha moyillik.Yuqorida keltirilgan misolda:
Δ Yd = 430 - 410 = 20 Δ S = 10 - 5 = 5 MRS = (5/20) 100 = 25%;
Shunday qilib, iste’molga chegaralangan moyillik 0,75 ni tashkil etgan bo‘lsa, jamg‘armaga chegaralangan moyillik 0,25 ni tashkil etadi. Daromadning o‘sgan qismi yoki iste’molga, yoki jamg‘armaga sarflanadi. Shu sababga ko‘ra iste’mol va jamg‘arishga o‘rtacha moyillik ko‘rsatkichlari yig‘indisi 100%ga yoki koeffitsient ko‘rinishida 1ga teng bo‘ladi.
MRS + MRS =100% yoki 1.
MRC va MRS ancha barqaror ko‘rsatkichlar bo‘lib, juda sekin o‘zgarishga uchraydilar.
Давлат мақсадли жамғармалари қуйидагилардир1 :
Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ҳузуридаги бюджетдан ташқари Пенсия жамғармаси;
Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ҳузуридаги Республика йўл жамғармаси;
Давлат мулкини хусусийлаштиришдан тушган маблағлар жамғармаси;
Ўзбекистон Республикасининг Бандликка кўмаклашиш давлат жамғармаси; Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ҳузуридаги бюджетдан ташқари Умумтаълим мактаблари, касб-ҳунар коллежлари, академик лицейлар ва тиббиёт муассасаларини реконструкция қилиш, мукаммал таъмирлаш ва жиҳозлаш жамғармаси;
Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ҳузуридаги Суғориладиган ерларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш жамғармаси;
Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ҳузуридаги Олий ўқув юртларининг моддий-техника базасини ривожлантириш жамғармаси.
Iste'molga o'rtacha moyillik nima?
Iste'molga o'rtacha moyillik (APC) tejash o'rniga sarflangan daromad foizini o'lchaydi. Buni pul qaerga ketayotganini bilishni istagan bitta shaxs yoki butun bir xalqning sarf-xarajatlari va tejash odatlarini kuzatmoqchi bo'lgan iqtisodchi tomonidan hisoblab chiqilishi mumkin.
Ikkala holatda ham iste'molga moyillikni o'rtacha uy xo'jaligi iste'molini yoki sarf-xarajatlarini, o'rtacha uy daromadlari yoki daromadlariga bo'lish orqali aniqlash mumkin.
Iste'molga o'rtacha moyilligini tushunish
Keng iqtisodiy nuqtai nazardan iste'molning yuqori o'rtacha moyilligi yaxshi narsa bo'lishi mumkin. Iste'mol xarajatlari iqtisodiyotni boshqaradi. Tovarlar va xizmatlarga talabning yuqoriligi ko'proq odamlarni ish bilan ta'minlashda va ko'plab korxonalarni ochishda davom ettiradi.
Asosiy mahsulot
Daromad individual yoki milliy bo'ladimi, sarflanishi yoki saqlanishi kerak.
Xarajat qilingan foizning ulushi iste'mol qilishga moyilligidir.
Soliqdan keyingi daromadning (soliqdan keyingi) ulushi tejashga moyilligidir.
Jamg'arishga bo'lgan yuqori moyillik iqtisodiyotga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Tovarlar va xizmatlarga talab pasayadi, natijada ish joylari yo'qoladi va korxonalar yopiladi.
Umuman olganda, kam daromadli uy xo'jaliklari, yuqori daromadli uy xo'jaliklariga qaraganda o'rtacha iste'mol qilishga moyilligi yuqori deb hisoblanadi. Bu etarlicha oqilona, chunki kam ta'minlangan uy xo'jaliklari o'zlarining bir martalik daromadlarini ehtiyojlar uchun sarflashga majbur bo'lishi mumkin.
O'rta daromadli uy xo'jaliklari diqqat bilan kuzatadilar. Ularning mablag'larini sarflash va tejash usullari shaxsiy moliyaviy holatlari va umuman iqtisodiyotga bo'lgan ishonch yoki pessimizmdan dalolat beradi.