1-mavzu: “Ilmiy tadqiqot metodologiyasi fanining maqsadi va vazifalari ilmiy blimlarning metodologik asoslari Reja

Ilmiy izlanishlarda muammoni izlash va tanlashda qicyidagilarga e 
’tibor berish lozim:
 
8
Абдуллаева М., Покачалов Г. Философские проблемы методологии науки: Отдел Институт Философии и 
права им. НМ.Муминова АН РУз.. - Т., 2006. - 5 с. 
9
Романенко Ж.А. Проблема как феномен в научном знания. Вестник АГТУ. Сборник научных турудов. 
Гуманитарные науки./ Астрахан. Госг.техн. уни-т. - Асграхан.: АГТУ, 2002. - 51-56 с. 

---

ilmiy izlanish jarayonida qoyilgan muammoni yechmasdan, belgilangan yo 
’nalishda ijodiy metodni, ijod metodologiyasi, texnologiyasi va texnikasini 
takomillashtirish mumkinligi ishonch;
 
rejalashtirilgan tadqiqot fan taraqqiyotiga qanday yangi kashfiyot yoki 
ixtiro natijasini berishini aniqlash;
 
rejalashtirilgan tadqiqot natijalari amaliy ahamiyatliligi bilan ilgarigi 
ishlanmalardan qanday farq qilishini aniqlash kabilar shular jumlasidandir.
 
Demak, muammoni to‘g‘ri va aniq qo‘yish, tadqiqot maqsadi va vazifalarini 
to‘g‘ri aniqlash, tadqiqot ko‘lamini belgilash va ular asosida tadqiqot manbaini 
aniqlash ilmiy tadqiqot jarayonining eng muhim bosqichlaridir. Bunda, ayniqsa, 
bosh muammoni to‘liq ifodalashga imkon beruvchi xususiy muammolar va ular 
ketma-ketligi, umumiy aloqadorligi muhim ahamiyat kasb etadi. 
Ilmiy tadqiqot faoliyatida quyidagi bosqichlami, ya’ni xususiy muammolar va 
ular yechimlarining bosh muammo yechimini topishdagi bosqichlarini qayd etish 
maqsadga muvofiq: 
tadqiqot manbai faoliyat ko‘rsatishiga tegishli ko‘rsatkichlar, omillami 
o‘rganib chiqish va ular orasidagi mavjud aloqadorlik qonunlarini o‘rganish hamda 
ko‘rsatkichlar iyerarxiyasiga e’tibor berish va nihoyat ma’lumni noma’lumdan 
ajratish kerak; 
ilmiy-tadqiqot faoliyatda muammoni qo‘yish uchun o‘sha sohadagi ilm-fan, 
ta’lim-tarbiya, texnika-texnologiyalaming yutuqlarini tadqiqotchi mukammal 
o‘zlashtirgan bo‘lmog‘i lozim, aks holda yechil- gan muammoning va hattoki undan 
ham saviyasi pastroq muammoning yechimini topishga ortiqcha vaqt sarf qilinishi 
mumkin; 
ilmiy-tadqiqot faoliyatda noma’lumlami cheklash ham kuzatiladi: ilmiy-
ijodiy faoliyatda tadqiqot manbaini ifodalovchi ko‘rsatkichlar tabiatini o‘rganish va 
asosiylarini olib qolish, ikkinchi darajalilarini tashlab yuborish lozim; 
ilmiy-tadqiqot faoliyatdagi noma’lumlami aniqlash va o‘zgarish sohalarini 
bilish muhim; 
ilmiy faoliyatda muammo echimining aniq shartlarini belgilab olish va 
shuning bilan birga muammo turi ham asoslanadi; 
ilmiy faoliyatda butun tadqiqotning umumiy metodologiyasini asoslash, 
o‘lcham va baholash mezonlarini aniqlash mumkin; 
ilmiy-tadqiqot faoliyatda tadqiqot yechimining variantlarining mavjud 
yechimlardan yangiligi hamda istiqbolli ekanligini asoslash kerak bo‘ladi. 
Ijodiy jarayonning so‘nggi bosqichi insonning hal etilayotgan muammoni 
yechishga qaratilgan barcha tashqi va ichki intilishlarini mujassamlashtiradi. 
Bu borada uch turdagi tasavvurlar ajratib ko‘rsatiladi: