Navoiy asarlari lug’atidan keltirilgan misollar:
Bosh oqarmoq - sochi oqarmoq, qartaymoq
Bosh olib chiqmoq - hamma narsaning bahridan o’tmoq, kechmoq, tark qilmoq
Bosh uchurmak, bosh tushirmoq - o’ldirmoq, boshini kesmoq
Bosh ura kirishmoq -ko’rina boshlamoq
Bosh o’g’irlamoq - bosh olmoq, o’ldirmoq
Bosh o’ynamoq - o’yinda boshni tikmoq, qurbon bo’lmoq
Bosh indurmak - 1.ta’zim qilmoq 2.pisand qilmoq
Bosh tortmoq - ko’tarilmoq, yuqorilashmoq
Bosh chiqarmoq - o’zini tortmoq, o’zini ayamoq, saqlamoq
Ollida bosh quymoq - o’zini kichik olmoq, itoat qilmoq, iltijo etmoq
Boshidin quymoq - esidan, yodidan chiqmoq
Boshdin quymoq - bahridan o’tmoq, kechmoq, tark etmoq
Boshiga yetmoq - tepasiga kelmoq, oldiga kelmoq
Boshi falakdin o’tmoq - ulug’ martaba hosil qilmoq
Xotindin bosh ko’tarmak - itoatda bo’lmoq, chizgan chizig’idan chiqmaslik
Yangi so’zlar (neologizm)
Hozirgi kunda yangilik belgisini saqlab turgan so’zlarga yansi so’zlar deyiladi. Masalan, birja, monitor, “sichqoncha”, internet, bakalavr, “kuchukcha”, magistr…
Nomshunoslik (Onomastika)
Nomlar, ularning turlari, nomlanish sabablari bilan shug’ullanuvchi tilshunoslikning bo’limiga onomastika (lot, onuma “nom” so’zidan olingan) deyiladi.
Atoqli otlar nomlanuvchi obyekt turiga ko’ra bir necha guruhga bo’linadi:
1. Shaxs va ularga qo’yilgan nomlar antroponimlar (lot. antropos “shaxs”, “odam”, onuma “nom”): Nasiba, Dildora…
2. Geografik obyektlar va ularning nomlari toponimlar (lot. topos qishloq, shahar, maydon, ko’cha onuma “nom”): Toshkent, Yunusobod, Qorako’l, Qarshi kabi.
3. Hayvon nomlari va ularga atab qo’yilgan nomlar zoonimlar (lot, soom “hayvon”, onuma “nom”): to’rtko’z, bo’ribosar kabi.
4. Suv havzalari inshootlari va ularga atab qo’yilgan nomlar ( daryo, ko’l, dengiz nomlari) gidronimlar (lot, gidro daryo, “suv”, onuma “nom”): Orol dengizi, Balxash ko’li, Qashqadaryo kabi.
Dostları ilə paylaş: |
