1-Mavzu: Psixologik maslahatning umumiy muammolari Reja

QO'RQUV PSIXOLOGIYASI
Ushbu tuyg'uning rivojlanishi uchun ikkita asab yo'li mas'ul bo'lib, ular bir vaqtning o'zida ishlashi kerak. Asosiy his-tuyg'ular uchun birinchi mas'ul, tez reaksiyaga kirishadi va ko'p sonli xatolar bilan birga keladi. Ikkinchisi juda sekinroq javob beradi, lekin aniqroq. Birinchi usul xavfli belgilarga tezda javob berishga yordam beradi, lekin u ko'pincha noto'g'ri signal sifatida ishlaydi. Ikkinchi usul vaziyatni chuqurroq baholashga va shuning uchun xavfga aniqroq javob berishga imkon beradi.
Birinchi yo'l bilan boshlangan odamda qo'rquv hissi paydo bo'lgan taqdirda, ikkinchi yo'lning ishlashi bilan to'siq paydo bo'ladi, bu esa ba'zi xavfli belgilarni haqiqiy emas deb baholaydi. Fobiya paydo bo'lganda, ikkinchi yo'l noto'g'ri ishlay boshlaydi, bu xavfli ogohlantiruvchi qo'rquv hissini rivojlanishiga sabab bo'ladi.
QO'RQUV SABABLARI
Kundalik hayotda, shuningdek, favqulodda vaziyatlarda odam kuchli his-tuyg'u - qo'rquvga duch keladi. Insondagi salbiy his-tuyg'u - bu xayoliy yoki haqiqiy xavf tufayli rivojlanadigan uzoq yoki qisqa muddatli hissiy jarayon. Ko'pincha, bu holat yoqimsiz his-tuyg'ular bilan ajralib turadi, shu bilan birga himoya qilish uchun signaldir, chunki inson oldida turgan asosiy maqsad uning hayotini saqlab qolishdir.
Ammo shuni yodda tutish kerakki, qo'rquvga javob - bu odamning ongsiz yoki toshma harakatlari bo'lib, ular kuchli tashvishning namoyon bo'lishi bilan vahima qo'zg'atadi. Vaziyatga qarab, barcha odamlarda qo'rquv hissiyotining kechishi kuch va xatti-harakatlarga ta'sirida sezilarli darajada farq qiladi. Buning sababini o'z vaqtida aniqlash salbiy his-tuyg'ularni yo'q qilishni sezilarli darajada tezlashtiradi.
Qo'rquv sabablari ham yashirin, ham aniq. Ko'pincha, odam aniq sabablarni eslay olmaydi. Yashirin qo'rquvlar bolalikdan kelib chiqadigan qo'rquvlar deb tushuniladi, masalan, ota-onalarning g'amxo'rligi, vasvasalar, psixologik travma oqibati; axloqiy ziddiyat yoki hal qilinmagan muammodan kelib chiqadigan qo'rquv.
Kognitiv tarzda qurilgan sabablar mavjud: rad etish hissi, yolg'izlik, o'z-o'zini hurmat qilish tahdidi, tushkunlik, qobiliyatsizlik hissi, yaqin orada muvaffaqiyatsizlik hissi.
Shaxsdagi salbiy his-tuyg'ularning oqibatlari: kuchli asabiy taranglik, noaniqlik hissiy holatlari, himoya izlash, odamni qochishga, qutqarishga undaydi. Odamlar qo'rquvining asosiy funktsiyalari, shuningdek, unga hamroh bo'lgan hissiy holatlar mavjud: himoya, signal, adaptiv, qidiruv.
Qo'rquv o'zini bostirilgan yoki hayajonlangan hissiy holat shaklida namoyon qilishi mumkin. Vahima qo'rquvi (dahshat) ko'pincha depressiya holati bilan ajralib turadi. "Qo'rquv" atamasining yoki davlatga yaqin bo'lganlarning sinonimlari "tashvish", "vahima", "qo'rquv", "fobiya" atamalari.
Agar odamda to'satdan qo'zg'atuvchidan kelib chiqqan qisqa muddatli va ayni paytda kuchli qo'rquv paydo bo'lsa, u qo'rquvga, uzoq muddatli va aniq ifodalanmagan - tashvishga bog'liq bo'ladi.
Fobiya kabi holatlar tez-tez, shuningdek, shaxsda salbiy his-tuyg'ularning kuchli tajribasiga olib kelishi mumkin. Fobiya deganda ma'lum bir vaziyat yoki ob'ekt bilan bog'liq bo'lgan irratsional, obsesif qo'rquv tushuniladi, bunda odam o'z-o'zidan buni uddalay olmaydi.