Sug’urta dalolatnomasi - sug’urta xodisasi ro’y berganda sug’urta
kompaniyasi tomonidan tuziladigan xujjat. Dalolatnomada mol-mulkning
zararlanish yoxud nobud bo’lish sabablari, ko’rilgan zarar miqdori va boshqa
ko’rsatkichlar bo’ladi. Dalolatnomaga, zarur hollarda sug’urta hodisasi va mol-
mulkning zararlanganligini tasdiqlovchi tegishli tashkilotlarning (yong’inga qarshi
kurash, davlat avtomobil nazorati, qishloq xo’jaligi, veterinariya xizmati va
boshqalar) yozma hulosasi ilova etiladi. Xalqaro sug’urta munosabatlarida sug’urta
dalolatnomasini adjaster tuzadi va mohiyatan avariya sertifikatiga yaqinlashadi.
Sug’urta mukofoti - sug’urta mukofotining miqdori sug’urta summasiga
nisbatan foizlarda aniqlanadi. Sug’urta mukofotining miqdori aniq summalarda
ham ifodalanishi mumkin. Masalan, avtomobil egalarining uchinchi shaxsga zarar
keltirish fuqarolik javobgarligini sug’urtasida sug’urta mukofoti aniq pul birligida
ko’rsatiladi.
Sug’urtaviy foyda - sug’urta xizmatining bahosi va tannarxi o’rtasidagi farq.
Sug’urtaviy foyda sug’urta operatsiyalarini amalga oshirish natijasida shakllanadi.
Sug’urtaviy foyda balans uslubi asosida sug’urta mukofotlari tushumi va sug’urta
operatsiyalari tannarxini o’zaro taqqoslash natijasida aniqlanadi. Sug’urta
operatsiyalarining tannarxi bu, sug’urta kompaniyasining sug’urta himoyasini
ta’minlashga qaratilgan to’g’ri va egri, (shu jumladan zahira fondlariga ajratmalar)
xarajatlarning yig’indisidir. Odatda, sug’urta tarifini hisoblashda netto-stavkaga
yuklamada foyda ulushi ham ko’rsatiladi. Shakllanish manbaiga ko’ra, haqiqatdagi
sug’urtaviy foyda o’z ichiga quyidagi foyda turlarini oladi: sug’urta summasi
zararlik ko’rsatkichini kamaytirishdan olingan foyda, boshqaruv xarajatlarini
iqtisod qilish natijasida olingan foyda, investitsiyadan olingan foyda va sug’urta
tarifida belgilangan foyda.
