1. Orfoepiya təliminin nəqsəd və vəzifələri

47. Orfoqrafiyanın fonetika ilə əlaqəli tədrisi
Fonetikanın tədrisi zamanı düzgün yazı və tələffüz arasında assosiasiya yaratmaq vacib şərt kimi dəyərləndirilir. Fonetikanın tədrisində orfoqrafiya va orfocpiya ilə bağlı olan nəzəri-praktik biliklari şagirdlərə dərindən mənimsətmədən fonetikanın dərindən mənimsənildiyini söyləmək olmaz. İbtidai siniflərdə fonetikaya aid müəyyən nazari biliklara yiyələnən şagirdlər səs va hərflər üzərində kifayət qədər iş aparır, düzgün tələffüz və yazı qaydalarına yiyələnirlər. [6, s.103] İbtidai siniflərdə müəllimlər sos vo horflorin fərqini izah edərkən göstərməlidirlər ki, Azərbaycan dilində 32 horf vardır, lakin səslərin sayı çoxdur. Dərslikdə 34 sos haqqında məlumat verilmişdir. Müəllim əgər bu səslərin hamısını şagirdlərə əyani şəkildə mənimsətməsə, nəinki səs və harf, hətta fonetikaya aid digər bilikləri öyrədə bilməz. Əgər sait səslərin (a, i, o, u, e, a, i, ö, й) yaranma vəziyyətinə görə növləri (qalın-inca, açıq-qapalı, dodaqlanan, dodaqlanmayan) nümunələr əsasında şagirdlərə öyrədilməsə, çalışmalar vasitəsilə vərdişə çevrilməsə, şagirdlar heca, vurğu, ahəng qanunu, şəkilçilərin 2 va ya 4 cür yazılmasını və s. başa düşməyəcəklər. Şagirdlərin sait va samitlarin yazılışına dair orfoqrafik qaydaları bilmələri sonrakı illərində onların daha uğurla təlimə qoşulmalarına kömək edir.
Fonetik prinsipə görə söz necə deyilirsə elə də yazılır. İbtidai siniflərdə fonetikanın orfoqrafiya ilə əlaqəli tədrisi həmçinin orfoepiya ilə əlaqəni də tələb edir. Bu iki anlayış orfoqrafiya va orfocpiya heç də bir-birindən təcrid edilmir, biri digərini tamamlayır, düzgünlüyünü təmin edir. Çalışmalar üzrə işin təşkili zamanı bu işin qarşılıqlı təşkili səmərəli olur.
49.Orfoqrafik qaydaların tərtibi prinsipləri:
Orfoqrafiya prinsiplari orfoqrafiya qaydalarının istiqmətləndirici əsaslanıdır. 1. Fonetik prinsip. 2. Morfoloji prinsip. 3. Tarixi-ənənəvi prpinsip. 4. Fərqləndirici prinsip. 5. Etimoloji prinsip. Orfoqrafiya qaydalarını yalnız bir prinsip əsasında qurmaq mümkün deyil, lakin hər bir dilin orfoqrafiya qaydalarını düzəldərkən bir çox prinsiplərdən istifadə olunsa da, bunlardan bir neçəsi əsas prinsip, digərləri isə yardımçı, ikinci dərəcəli prinsip sayılır.
Fonetik prinsip: Fonetik prinsip tələffüz olunan səsin yazıdakı hərflə ifadəsi prinsipi mənasında işlənilir. Hər bir sözün müasir ədəbi tələffüz əsasında yazılmasını tələb edən prinsipə fonetik prinsip deyilir. Bu prinsip üçün sözlərin deyilişi əsas meyar hesab olunur, yəni söz deyildiyi kimi yazılır. Azərbaycan dilinin orfoqrafiyasında başlıca prinsip fonetik prinsip hesab olunur. Azərbaycan dilində söz köklərinin bir çoxu bu prinsipə görə yazılır və buna görə də bir çox söz köklərinin yazılışı çətin olmur: al, alma, ata, ana, il, iş, dağ, daş, dil, diş, bil, biz, bir, ǝl, qol, diz və s. Belə söz köklərinin yazılışı hətta ayrı-ayrı şivələrdə danışanların yazısında ciddi bir çətinliyə səbəb olmur. Çünki belə sözlərin tələffüzü ilə yazılışı arasında, demək olar ki, fərq yoxdur, hətta belə sözlərin çoxu şivələrin əksəriyyətində bir cür tələffüz olunur.