1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

2-usul. Sozlangan dastgohlarda o‘lchashni avtomatik ravishda olish. 
O‘lchamlarni avtomatik ravishda olish uchun dastgohni homashyoni o‘lchamlari 
bo‘yicha, ishchining malakasini hisobga olmasdan sozlab ishlashga tushuniladi.
4.1-rasm, a da zagotovkani “a” va “b” o‘lchamlari bo‘yicha frezerlash talab 
qilinadi. Frezerlash dastgohi stoliga o‘rnatilgan tiskiga “zagotovka” o‘rnatilgan. 
Dastgohni stoliga o‘rnatilgan tiskini qo‘zg‘almas labi 1 ning tayanch sirti frezaning 
aylanish o‘qidan 
K=D/2+a
ga teng masofada turishi kerak. Tiskining qo‘zg‘almas 

---

73 
labidan freza chetiga bo‘lguncha masofa “b” qilib sozlangan. Bunday sozlash sinov 
yurish va sozlash usulida sozlangan bo‘ladi. Ishlash davrida “k” va “b” o‘lchamlar 
o‘zgarmas bo‘lib qoladi. Partiyadagi qolgan detallarni ishlashda “k” va “b” 
o‘lchamlar avtomatik tarzda bajariladi. 
Yutuqlari:
1) Ishlash aniqligini ortishi, nuqsonli detallarni sonini kamayishi; 
2) Ishchining malakasiga, ishlab olinadigan detalning aniqligiga bog‘liq emas; 
3) Ishlab chiqarish unumdorligini yuqoriligi; 
4) Seriyali va ommaviy ishlab chiqarishda bu usulning keng miqyosda 
qo‘llanilishi; 
5) Iqtisodiy tejamkorlikni ortishi. 
4.1-rasm b. da 2 homashyo yon tomonini yo‘nilganda “a” o‘lchamni ushlash 
talab qilinadi. 2-homashyoni 1- patronga qanchalik mahkamlangan holatda, “a” 
o‘lchamni o‘lchab yo‘nish so‘ralmoqda. Qanchalik 1 patron uchidan, tayanchgacha 
bo‘lgan masofani “c” deb belgilanadi. 3-keskich yuzasidan, 2-homashyo o‘ng yon 
tomonigacha bo‘lgan masofani “b” deb belgilaymiz. 
Sozlangan dastgohda o‘lchashni avtomatik ravishda olish uchun, 3-keskichni 
harakatga keltirilganda, keskichni 4-tayanchgacha borib tegishi natijasida “a” 
o‘lcham avtomatik ravishda olinadi. Homashyolarni sozlangan dastgohlarda 
o‘lchamni avtomatik ravishda olish usuli.