1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi
Yüklə 8,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
12.5-rasm Markazsiz jilvirlash
sxemalari. a-umumiy sxemasi; b-bo‘ylama surish tezligi bo‘yicha; c-ko‘ndalang surish tezligi bo‘yicha; 1-abraziv tosh; 2-ishlanayotgan detal; 3-asosiy yetaklovchi abraziv tosh; 4- tayanch(pichoq). 1- diametri katta bo‘lgan jilvirlovchi tosh, 3- diametri kichik bo‘lgan yetaklovchi abraziv tosh, detalni aylantiradi va unga bo‘ylama surish uzatadi. Ishlov beriladigan detal pichoq ko‘rinishidagi tayanch yordamida qiya holatda turadi. Yetaklovchi abraziv tosh tomonga tayanchda qiyalik bo‘lganligi sababli, detal shu jilvir toshga siqiladi. Tayanchda ishlov beriladigan detal markazini abraziv tosh markazi o‘qlaridan yuqorida joylashtiriladi. Jilvirlovchi tosh 245 V=(30÷40) m/sek tezlik bilan, yetaklovchi abraziv tosh esa V=(20÷30) m/sek tezlik bilan harakatlanadi. Markazsiz jilvirlash ham 2 xil usulda amalga oshiriladi. 1-usul bo‘ylama surish (12.5-rasm, a,b), 2-usul ko‘ndalang surish (12.5-rasm, c). Bo‘ylama surishli jilvirlash bilan vallarni, vtulkalarni, porshenlarni, bo‘rtib turgan qismi bo‘lmagan vallarni va boshqa silindrik shakldagi detallarni olish mumkin. Jilvirlanadigan detal dastgohning bir tomonidan kiradi va ikkinchi tomonidan jilvirlanib chiqadi. Bu harakatni olish uchun yetaklovchi abraziv toshni jilvirlovchi tosh o‘qiga nisbatan α=1÷5° burchak ostida qiya qilib o‘rnatiladi. Bu qiyalik qiymati qancha katta bo‘lsa, surish qiymati va g‘adir-budirlik katta bo‘ladi. Ko‘ndalang surishda ham, detal tayanchga o‘rnatiladi. Yetaklovchi abraziv toshga ko‘ndalang surish tezligi berilib, jilvirlash amalga oshiriladi. Yetaklovchi abraziv toshning surilish qiymati, detalning bir marta aylanishiga to‘g‘ri kelgan 0,003 mm dan 0,01 mm li qiymatiga teng qilib olinadi. Ko‘ndalang surishli jilvirlash usuli bilan konus shakliga va bo‘rtib turgan qismi bo‘lgan vallarni olish uchun ishlatiladi. Markazsiz jilvirlovchi dastgohlarda silindrik, konus va fason yuzali aylanma jismlarni jilvirlab ishlash mumkin. Botirib jilvirlash usuli - bu usulda pog‘onali, bo‘rtib chiqqan qismi bo‘lgan homashyolar ishlanadi. Bunda jilvirlanuvchi jism o‘qi bilan abraziv tosh o‘qi parallel bo‘lishi kerak. Aylanma jismlarning tashqi yuzalarini toza va ingichka jilvirlash boshqa ishlash turlariga qaraganda ancha unumdorligi yuqori usul hisoblanadi. Markazsiz jilvirlashda unumdorlikni yuqori bo‘lishining asosiy sabablariga qiytimning kichikligi va abraziv toshning keng olinishi kiradi. Bu usul ishlanuvchi yuzalarni o‘lchamlarini juda yuqori aniqlikda olish imkonini beradi. Lekin bu usulda, yuzalarning nisbatan o‘zaro joylashish aniqligini olib bo‘lmaydi. Dumaloq jilvirlash va markazsiz jilvirlash stanoklari oson avtomatlashadi va avtomatik tizimlar ichiga kirib moslasha oladi. Jilvirlash jarayonida homashyoning yuza qatlamlarini chuqurligini o‘zgarishi bo‘yicha katta harorat hosil bo‘ladi, bu 246 harorat qiymati homashyo yuzasida cho‘zilish kuchlanishlarini hosil bo‘lishida katta rol o‘ynaydi. Abraziv lentalarda jilvirlash - abraziv lenta bilan ishlash jarayonida lenta jilvirlanayotgan valning bo‘yinchasidan ushlaydi va natijada val aylanadi. Lenta yeyilgan qismini to‘g‘rilash yoki o‘zgartirish uchun u doimo uzluksiz ravishda tortib chiqarib turiladi va lentani yeyilmagan qismi bilan ishlash davom ettiriladi. Abraziv lentalar kleydan foydalanilgan materiallar asosida, suvga chidamli qilib tayyorlanadi. Abraziv lentalarning donlarining o‘lcham darajasi 80 dan 3 gacha bo‘ladi va ular ishlov berishga ajratilgan qiytimga qarab tanlanadi. Mayda donali abraziv lentalardan foydalanilganda ishlangan yuzaning g‘adir-budirligi Ra= 0,15 mkm gacha olish mumkin. Abraziv lentali jilvirlashda kesish kuchi bo‘lmaydi. Abraziv lentali jilvirlash, jarayoni butun yuza bo‘yicha bo‘lgani uchun, issiqlik butun ishlanayotgan yuza bo‘yicha, ma’lum chuqurlik qiymatida harorat deyarli bir xil qiymatda hosil bo‘ladi. Odatda ishlanayotgan yuza qatlamida siqiluvchi kuchlanishlar hosil bo‘ladi. Tajribalar shuni ko‘rsatdiki, abraziv lentali jilvirlash stanoklarida ishlab bajarilgan buyumlarning yuzalar sifati, abraziv tosh qo‘yib ishlanadigan stanoklarnikiga qaraganda ancha yuqori ekan. Abraziv lentali jilvirlashda juda kam holatlarda kuyish, darz ketish va qilchalar paydo bo‘lar ekan. Odatda lentali jilvirlashda past darajali siqiluvchi qoldiq kuchlanishlar paydo bo‘ladi. Shuning uchun ham lentali jilvirlash usuli ingichka yoki (oxirgi finish) jilvirlash ishlarida ko‘proq ishlatiladi. Bu usul bilan yuza qatlamining sifatini oshirish mumkin. Lekin bu usul bilan, ishlanayotgan yuzalarni va yuzalarni o‘zaro joylashish aniqligini oshirib bo‘lmaydi. Yüklə 8,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|