1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi
Yüklə 8,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
12.2-rasm. Valni yo ‘ nish sxemasi. a- to ‘ g ‘ ri valni tokarlik stanogida ishlash, b, c- silliq va ko ‘ p pog ‘ onali valni ko ‘ p keskichli stanokda ishlash. 239 12.3-rasm. Gidrosupportli stanokda valni ishlash sxemasi. 1-kopir, 2- support, 3- zolotnik, 4- nasos, 5- gidrotsilindr, 6- shtok, 7- porshen, 8- detal. Ko‘p keskichli stanoklarda pog‘onali vallarni ishlash uchun stanokni o‘lchamlarga to‘g‘rilash ancha murakkabdir. Bunday holatlarda kopirlash (nusxa olish) qurilmasi bo‘lgan stanoklarni ishlatish ko‘proq qulay bo‘ladi. Gidrosupportli stanokda valning ishlash sxemasi, 12.3-rasmda keltirilgan. Gidrosupport tokarlik stanogini ko‘ndalang supportining yo‘naltiruvchi qismiga o‘rnatiladi. Qo‘zg‘almas kopir 1 stanokni orqa tomoniga o‘rnatiladi, ishchi silindr 5 ikki qismdan iborat bo‘lib, bu qismlar o‘zaro porshen korpusidagi teshik orqali bog‘lanib turadi. Stanok ishlab turganda suyuqlik (yog‘) nasos 4 orqali gidrosupportning “A” qismiga uzatiladi. Agar porshenning ikkala qismida gidrostatik kuchlarni ta’siridan bosim bir xil bo‘lsa, gidrosupport qo‘zgalmas bo‘lib, bu holatda homashyoning silindrik shakl yuzasi ishlanadi. “B” bo‘shliqni bak bilan bog‘lovchi kanalni 3 zolotnik bilan berkitilsa, suyuqlikni porshenga bosimi bu bo‘shliqda ortadi, natijada silindr support bilan ishlanayotgan homashyo markaziga tomon siljiydi. Agar zolotnik ochilsa, yog‘ “B” bo‘shliqdan bakka oqib 240 tushadi, bu bo‘shliqda suyuqlik bosimi kamayadi, natijada silindr support bilan qarama-qarshi tomonga siljiydi. Shunday qilib, zolotnik bilan boshqariladigan gidrosupport qurilmasi keskich trayektoriyasini kerakli tomonga siljishini ta’minlaydi. Tashqi silindrik shakl yuzalarini frezerlash - rotatsion frezerlash. Bu holatda val homashyosiga aylanma surish harakati beriladi. Stanokning ikki shpindeliga frezalar o‘rnatiladi, bu frezalar turli tomonlarga aylanadi. Homashyolar aylanganda, ularni frezalar silindrik yuzalar bo‘yicha qirqib ishlaydi. Agar frezalar bir xil bo‘lsa, homashyoni ishlash uning yarim aylanishida tugatiladi. Bu usul yuqori ish unumdorligi bilan ajralib turadi. Tashqi silindrik shakl yuzalarini protyajkalash (sidirish). Bu usulda homashyo sekin aylanma harakat qiladi, protyajka esa to‘g‘ri chiziqli harakat qiladi. Protyajkani har bir tishi (tangensial) urinma keskich sifatida ishlaydi. Protyajka bilan ishlash kalta homashyo vallarining bo‘yinchasini qora va toza yo‘nish bilan ishlash o‘rnini bosadi. Tashqi silindrik shakl yuzalarini jilvirlash - bu eng ko‘p ishlatiladigan usuldir. Aviatsiya dvigatelsozligida vallar toblanadi va bo‘shatiladi, xuddi shuningdek ularga ximiyaviy - termik ishlov ham beriladi. Bunda ishlov berilgan vallarning yuzalari yuqori qattiqlikka ega bo‘ladi. Bunday holatlarda val yuzalari jilvirlab ishlanadi. Tashqi silindrik shakl yuzalarini jilvirlashda juda kichkina qiytim qalinligi olinadi.Qiytim qalinligi bir tomonga 0,2-0,5 mm qilib olinadi. Qiytimning o‘lchami, oldingi bajarilgan operatsiyaning nuqsonlariga ya’ni yuza g‘adir- budirligiga, nuqson qatlam qalinligiga va oldingi operatsiyadan hosil bo‘lgan homashyo deformatsiyasiga bog‘liq. Jilvirlash stanoklarida ishlanganda, kesuvchi asbob sifatida abraziv toshlardan va lentasimon jilvirlardan foydalaniladi. Ishlanuvchi materiallar qattiqligiga qaraganda, jilvir materiallarning qattiqligi ancha yuqori bo‘ladi. Hozirgi vaqtda jilvir materiallar sifatida - donalar ko‘rinishida elektrokorunddan, 241 kremniy karbididan, bor karbididan, sirkoniy karbididan, borsili karbididan, borning kub nitrididan (elbor) va sintetik olmosdan foydalanilmoqda. Standart abraziv toshlarida keramikali, bakelitli, vulkanitli, silikatli, grafitli va metalli bog‘lovchilar ishlatiladi. Bularni ichida eng ko‘p ishlatiladigani keramikali bog‘lovchidir. Uni o‘tga chidamli loydan, dala shpatidan va kvarsdan tayyorlanadi. Keramikali bog‘lovchini yutug‘i, uning suvga chidamliligi va katta unumdorlikka egaligidir. Metalli bog‘lovchilar volfram-kobaltli, temir-nikelli va mis-ruxli bo‘ladi. Ulardan abraziv toshlarda, xuddi shuningdek olmos (krug) toshlardan ham foydalaniladi. Olmos toshlari yuqori yeyilish turg‘unligiga va unumdorlikka egadir. Jilvirlash asboblarining xususiyatini aniqlovchi asosiy parametri uning donalarini o‘lchamidir (GOST 3647-80). GOST 18118–79 da jilvir asboblarining yettita qattiqlik sinfi ko‘zda tutilgan: yumshoq (M), o‘rtacha yumshoq (SM), o‘rtacha (S), o‘rtacha qattiq (ST), qattiq (T), o‘ta qattiq( VT), haddan tashqari qattiq (ChT). Qattiq po‘latlarni jilvirlab ishlanganda yumshoq abraziv toshlardan foydalaniladi, chunki abraziv toshning o‘tmaslashgan donachalari, bog‘lovchidan oson yulinib chiqadi. Yumshoq po‘latlarni jilvirlab ishlaganda qattiq abraziv toshlardan foydalaniladi, chunki ularning turg‘unligi yuqori bo‘ladi. Yüklə 8,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|