4.1-rasm. Sozlangan dastgohlarda o‘lchamni avtomatik tarzda olish.
74
4.2. Stanokning noaniqligi, yeyilishi va deformatsiyasi bilan bog‘liq bo‘lgan xatoliklar Stanoklarning ishlab chiqarishdagi va yig‘ishdagi xatoliklari “GOST” bilan
belgilangan va chegaralangan. Bu ko‘rsatkichlar stanok ishlamay turgandagi holat
uchun berilgan.
Hamma bop stanoklarning geometrik aniqlik harakteristikalarining
ba’zilarini ko‘rsatamiz.
1. Tokarlik va frezerlash stanoklari shpindellarining radial urishi (shpindel
urishi) 0,01
÷
0,015
2. Shpindelni torets tomonidan urishi 0,01
÷
0,02
3. Tokarlik va uzunasiga randalash stanoklarining yo‘naltiruvchilarini to‘g‘ri
chiziqliligi va parallelligi, 1000 mm uzunlikka ...0,02
4. Shuni o‘zi butun uzunligi bo‘yicha ... 0,05
÷
0,08
5. Vertikal parmalovchi stanok shpindelining stol yuziga perpendikulyarligi,
300 mm uzunlikka 0,06
÷
0,10. va boshqalar.
Yuqoridagi bu ko‘rsatkichlar normal aniqlikdagi stanoklar uchun keltiriladi.
Yuqori aniqlikdagi stanoklar uchun bu ko‘rsatkichlar normal aniqlikdagi
stanoklarnikiga qaraganda ancha kamaytiriladi va protsent hisobida olinadi:
-Oshirilgan aniqlikdagi stanoklar (guruh P)... 60%
-Yuqori aniqlikdagi stanoklar (gurux V)... 40 %
-Alohida yuqori aniqlikdagi stanoklar (guruh A) ...25%
-Alohida aniq stanoklar (guruh S) .... 16 %
Stanoklarning geometrik xatoliklari to‘la yoki qisman unda ishlangan
detallarga sistematik doimiy xato sifatida o‘tadi.
Bunday sistematik xatoliklarni oldindan tahlil qilish va hisoblash mumkin.
Shpindel o‘qining stanok yo‘naltirgichlariga parallel emasligi (vertikal
tekislikda) ishlanayotgan yuzaga aylanish giberboloid shaklini beradi. Uning eng
katta radiusi quyidagicha aniqlanadi.
75
(4.1)
Bu yerda,
r -detal radiusi;
b —shpindel o‘qining yo‘naltiruvchilariga nisbatan
parallelligidan chiziqli chiqishi.
Oldingi markaz urishining detal aniqligiga ta’siri 4.2-rasm, a da ko‘rastilgan.
