1 О‗zbekiston respublkasi oliy va о‗rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

182 
 
oksidlovchi idish orqali o‘tib, ikkita ketma-ket ulangan, suv tuldirilgan absorbtsiya kollonasi (15) ga 
keladi. Absorbtsiyaga uchramagan gaz qoldiqlari atmosferaga chiqarib tashlanadi. 
Tajriba o‘tkazish uchun lozim bo‘lgan 8-9 % ammiakli havo aralashmasi tayyorlash uchun 
oldindan graduirovka qilingan reometr (3) va (5) ular o‘rnatilgan. Gaz aralashmasining umumiy hajmiy 
tezligi 200-600 sm
3
/min ga teng bo‘lish kerak. 
Gaz aralashmasi kerakli haroratgacha qizdirilgan tutashuv qurilmasiga ma‗lum hajmiy 
tezlikda yuboriladi. Tajriba o‘tkazilayotgan davrda tutashuv qurilmasidagi harorat va gaz oqish tezligini 
o‘zgartirmay bir xil ushlash zarur. Ammiakni yuborish to‘xtatilgandan so‘ng, butun tizimni azot yoki 
havo bilan yuvish lozim. 
Tajribalar natijasida olingan xulosalardan ammiakning oksidlanishini haroratga yoki 
tutashuv vaqtiga bog‘likligini ko‘rsatuvchi grafiklar chiziladi va optimal sharoitlari aniqlanadi. 
Nitrat kislota hosil bo‘lishining darajasini reaktsiyaga kirishayotgan dastlabki ammiak 
miqdoridan va hosil bo‘lgan nitrat kislotasini NaOH bilan titrlab aniqlanadi.
100
.
.
.
.
3
3


NH
экв
гр
HNO
экв
гр

Bu yerda:
 
г
р.экв. НNО
3
+ П

0,0005

f , 
П + 0,5 N NаОН ning titrlash uchun sarflangan miqdori. 
f
+ NаОН ning normalligini to‘g‘irlash koeffitsenti-faktor. 
22400
/
.
.
3
3
3
NH
NH
Y
Y
NH
экв
гр

 
reaktsiya uchun sarflangan ammiak miqdori, ml. 
 
NAZORAT SAVOLLARI 
1.Nitrat kislotasi olish uchun qanday xom-ashyolar kerak? 
2.Ammiakni oksidlash uchun sanoatda va laboratoriyada qanday katalizatorlar ishlatiladi? 
3.Ammiakni oksidlash qanday reaktsiyalar orqali boradi? 
4.Ammiakni oksidlashda tutashuv harorati nechaga teng? 
5.Ammiakni oksidlashda dastlabki gazlar nisbati qanday? 
6.Nima uchun sanoatda ammiakni oksidlash jarayonida gazlar nisbati stexiometrik 1,25 o‘rniga O
2
NH
3 
š 1,8 - 2,1 gacha qilib olinadi? 
ADABIYOTLAR 
1.Muxlenov I.P. Praktikum po obhey ximicheskoy texnologii. M:Vo‘sshaya shkola, 1973.
2. Atroshenko V.I. Kurs texnologii svyazannogo azota M:L: Ximiya 1968. 
3. Atroshenko V.I. Texnologiya svyazannogo azota M-L. Gosxim izd.