1 О‗zbekiston respublkasi oliy va о‗rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

e - sharikli maydalagich;
1 - korpus;
2 - marganetsli po'latdan yasalgan plitalar; 
3 - maydalanishi kerak bo'lgan materialni shnek yordamida iclikarigakiritilishi;
f - tebranuvchi maydalagich; 
1 - korpus;
2 - val; 
3 - tebranuvchi yuk;
4 — prujina. 

---

48 
 
 
1- rasm. Maydalovchi mashinalar 
 
Navlarga ajratish
 
Xomashyo zarrachalarining katta-kichikligiga qarab fraksiyaga ajratiladi hamda boyitiladi. Agar 
xomashyo qattiqligi turlicha bo'lgan minerallardan iborat bo'lsa, yumshoqlari juda maydalanib ketadi.
Qattig'i esa yirikroq bo'laklarga bo'linadi. U elakdan o'tkazilgandan so'ng yiriklari maydasidan 
ajratiladi, navlarga bo'linadi va bir yo'la xomashyo ham boyitiladi. Masalan, fosforid va appatit rudalar 
bekorcha jinslardan shunday yo'l bilan ajratiladi. Qattiq xomashyolar zarrachalarining katta-
kichikligiga qarab g'alvirdan o'tkazish yo'li bilan navlarga ajratiladi. 
G'alvirlar yassi yoki silindrsimon bo'lishi mumkin. Navlarga ajratishni jadallash uchun g'alvir 
aylanishi, tebranishi, titrashi kerak. Maydalangan xomashyoni bir necha fraksiyalarga, navlarga ajratish 
uchun, u teshiklarining kattaligi turlicha bo'lgani bir necha g'alvirda elanadi yoki teshildarining kattaligi 
har xil bo'lgan bir necha seksiya — bo'lmalardan iborat silindrsimon g'alvirlardan (baraban g'alvir) 
o'tkaziladi. (3- rasm) 
Gravitatsion boyitish 
massasi, kattaligi va zichligi turlicha bo'lgan zarrachalarning suv 
yoki gaz oqimida og'irlik kuchi ta'sirida yoki markazdan qochma kuch ta'sirida har xil tezliklarda pastga 
tushishiga asoslangan. Xomashyo suvda erisa yoki buzilsa, quruq usulda foydalaniladi.
Quruq gravitasion usulda boyitish havo oqimida cho'ktirish orqali yoki separator mashinalarda 
olib boriladi. Havo separatorining tuzffishi 4- rasmda berilgan. U ikki: ichki va tashqi konusdan 
xomashyoni changitib to'kuvchi qurilma hamda havoni aylantiruvchi moslamadan qurilgan.
Maydalangan kukunsimon ashyo aylanuvchi tarelka yordamida ichki konus ichiga sochilib turadi. 
Mayda zarrachalar havo oqimi bilan yuqoriga ko'tariladi va tashqi konusga tushib, uning ostki qismidan 
chiqadi, yirikroq zarrachalari esa ichki konusning ostiga cho'kib maxsus quvur orqali chiqadi 

---