1 О‗zbekiston respublkasi oliy va о‗rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Ishni bajarish tartibi
: 
Butil - sirka efirini olish uchun shar shaklidagi yumaloq tubli 250ml hajmli kolba (1) ga 
ehtiyotlik bilan vodoprovod jumragi ostida sovutib turgan holda 22 ml butil spirti va 10 ml 
kontsentrlangan sirka kislotasi solib aralashtiriladi. Hosil bo‘lgan aralashmaga 5 ml kontsentrlangan 
sulfat kislotasi ehtiyotlik bilan aralashtiriladi. Aralashma sovugach unga teskari (qarama-qarshi) havo 
sovutkichi (2) o‘lanadi va elektr plitkasi ustiga o‘rnatilib, 1 soat davomida qaynatiladi. 
Qaynatilayotganda kondensatsiyaga uchrayotgan bug‘ qatlami sovutkichning taxminan o‘rtasida 
bo‘lishini nazorat qilib turish lozim. 

---

200 
 
Sintez jarayoni tugagach kolbani suv ostida sovutiladi va suv bilan ikki 
qatlam - suv va efir qatlami hosil bo‘lguncha suyultiriladi. Ajratuvchi 
voronka yordamida mahsulot - efir ajratib olinadi va 10% li soda 
eritmasi bilan, reaktsiyaga kirishmay qolgan H
2
SO
4
ni neytrallash 
uchun, yuviladi. Yana efir qatlami ajratib olinadi va uni qoldiq 
suvlardan donador kaltsiy xlor bilan qo‘ritiladi. So‘ngra efir filtrlanib 
123-125
0
C harorat atrofida haydaladi. Hosil bo‘lgan toza efir kolba (4) 
yig‘iladi. 
Tajriba natijasida mahsulotning chiqish miqdori aniqlanadi. Tajribalar dastlabki komponentlarning 
turli miqdorlarida bajariladi: 
СН
3
СООН 
С
4
Н
9
ОН 
Н
2
SO
4
ML 
10 
20 
10 
22 
22 
10 
5 
5 
- 
Mahsulotning chiqishi quyidagi tenglama bilan aniqlanadi: 
100


наз
a
G
G

G
наз
- efirning nazariy hosil bo‘lish miqdori (stixiometrik tenglama bo‘yicha hisoblab topiladi). 
Dastlabki mahsulot og‘irligi uning hajmi va zichligidan keltirib chiqariladi, zichlik densimetr 
yordamida aniqlanadi. 
Ga - amalda hosil bo‘lgan efir miqdori.