1. Riyaziyyat tədrisi metodikasının məqsəd və vəzifələri

59.İbtidai siniflərdə statistikal elementlerinin tədrisi haqqinda.Riyazi statistikanın məzmununu.
Statistika nedir? Müasir elmi mənbələrdə statistikaya belə tərif verilir:cəmiyyətin və ölkə təsərrüfatının kəmiyyət dəyişikliyindən bəhs edən elm və ya hər cür kütləvi hadisələrin miqdarda hesaba alınması kimi şərh olunur. Məsələn,əhalinin artımı haqqında və ya taxıl ehtiyyatı haqqında statistik məlumat və s. Statistika latın sözü olub, əşyaların vəziyyətini, halını bildirir.İlk dəfə bu anlayış siyasi məzmunla əlaqəli olub.Ona görə də İtalyan sözü-stato dövlət mənasında işlədilib.
Statistikanın müxtəlif sahələri vardır:bank,sənaye, kənd təsərrüfatı, əhali miqrasiya və s. Statistika- sosial iqtisadi hadisələrin və proseslərin aşkar edilməsi, ölçülməsi, inkişafı qanunauyğunluqlarının və onlar arasındakı qarşılıqlı əlaqələrin aşkar edilməsinə imkan verir. Məsələn, düzbucaqlının sahəsi- onun bitişik tərəflərinin qiymətləri ilə müəyyən olunur.S=a×b düsturu ilə müəyyən edilir. Bu düstur a və b-nin istənilən müsbət həqiqi qiymətlərində doğrudur.1-4cü siniflərin riyaziyyatdan fənn kurikulumunda beş məzmun xətti var.Sonuncu məzmun xətti statistika və ehtimal adlanır.BU bölmə nəticəsində uşaqlar yiyələnməlidirlər:

• 
  Məlumatları toplayır, emal edir.Təhlil üçün müvafiq statistik metodu seçir və tətbiq edir.
  
• 
  Müxtəlif kəmiyyətlərin orta qiymətlərini müəyyən edir və onlar üzərində hesablama aparır.
  
• 
  Seçim zamanı təsadüfi olanları müəyyən edir.
  
• 
  Məlumatları qrafiklə üzərində təhlil edir
  
• 
  Ədədi orta qiyməti, buraxılmış xətanı hesablamağa bacarır.
  
• 
  Ölçmə nəticələrini təqribi ədədlərlə ifadə edir
  
• 
  Verilənlər görə sxem və ya diaqram qurmağı bacarır.
  

60.İbtidai siniflərdə ehtimal nəzəriyyəsi elementlərinin öyrədilməsi metodikası
Ehtimal nəzəriyyəsi müasir riyaziyyatın mühüm və böyük tətbiqi əhəmiyyəti olan sahəsini əhatə edir.
İbtidai siniflərdə ehtimala aid məsələlər şagirdlərin məntiqi və riyazi təfəkkürünü inkişaf etdirir, riyaziyyata marağını artırır.İbtidai siniflərdə ehtimal nəzəriyyəsi elementlərinin öyrədilməsi “eksperiment” anlayışına əsaslanır.Eksperiment sonlu sayda nəticəsi olan təcrübə modelinə deyilir.Burada modeli iki anlayış xarakterizə edir. 1 alınan nəticələr çoxluğu, 2 həmin nəticələrin hər birinin alınması imkanı.
Ehtimalın klassik nəzəriyyəsində axtarılan ehtimal – baş vermə imkanı olan əlverişli hadisələr sayının bütün mümkün hadisələr sayına olan nisbəti kimi şərh olunur.Nəzərdə tutulan hadisələrin baş verməsi bərabər imkanlı və ya bərabər ehtimalı kimi qəbul edilir.Məs; kub şəkilli zər daşının hər bir üzünün düşmə ehtimalı 1/6- ə bərabərdir.Çünki bütün mümkün halların sayı 6-dır.Öyrənilən hadisənin başvermə sayını göstərən ədədin bütün sınıqlarının sayını göstərən ədədə nisbətinə nisbi tezlik deyilir.Məsələn : Qutudakı 7 şardan 3 -ü qara, qalanları ağdır.Qutudan qara şarların çıxarılması ehtimalı nə qədərdir?
Məlumdur ki, 7 yoxlama nəticəsində üç əlverişli nəticə alına bilər.Deməli, qara şarların qutudan çıxarılması ehtimalı 3/7 -ə bərabərdir.Qara şarların çıxarılması tezliyi də müxtəlif ola bilər.Ehtimalın klassik nəzəriyyəsində həmin məsələnin həlli bu şəkoldə ifadə olunur.
Hadisənin ehtimalı= əlverişli nəticələr/ bərabər imkanlı bütün nəticələr.
Təcrübə və ya sınaq nəticəsində alınan fakt- hadisə adlanır.Təcrübə və sınaq prosesi göstərir, hadisə isə nəticəni göstərir.Verilmiş təcrübədə hökmən baş verən hadisəyə mütləq hadisə deyilir. Məsələn, qutuda ancaq ağ şar varsa, onda qutudan ağşar çıxması mütləq hadisədir.Verilmiş təcrübədə baş verə bilən və ya baş verə bilməyən, lakin baş vermə imkanı olan hadisəyə təsadüfü hadisə deyilir.Məsələn, Lotoreyada uduş təsadüfi hadisədi.Verilmiş təcrübədə bir hadisənin baş verməsi digər hadisənin baş verməsini inkar etmirsə, bunlara uyuşan hadisələr deyilir . Məs; İki metal pulun havaya atılmasından eyni və ya müxtəlif hadisələr baş verə bilər. 1)hər iki pul eyni tərəf üzrə düşür 2) pullar müxtəlif tərəflər üzrə düşür. Bu halların heç birində bir hadisə digərini inkar etmir.Verilmiş təcrübədə iki və daha çox hadisədən heç birinin baş vermə imkanı digərindən çox deyilsə, bunlara bərabərimkanlı hadisələr deyilir.Məsələn qutuda olan ağ və qara şardan hər birinin çıxması imkanı eynidir. Təcrübənin sonuna qədər başvermə imkanı olan hadisəyə elementar hadisə və ya şans deyilir.
Hər hansı A hadisəsinin ehtimalı P(A) = m/n düsturu ilə hesbalanır.Burada m-ədədi A hadisənin əlverişli nəticələrinin sayını ,n -ədədi isə verilmiş sınaqda bütün mümkün nəticələrin sayını göstərir.Məsələn: Qutuda olan 5 şardan 2 -i qırmızı ,3-ü isə ağdır. Qutudan bir şar çıxarılır. Bu şarın qırmızı olması ehtimalını hesablayın
P(A) = 2/5 =0,4