1 tajriba ish. Kulachok profilini tahlili. Ishning maqsadi

1-shakl 2 - shakl
Quyi kinematik juft Oliy kinematik juft
mexanizmdagi etakchi zvenolar aniq holati etaklanuvchi zvenolarning aniq holatini belgilaydi. mexanizmning tuzilishini tekshirish uchun uning shemasini chizish kifoya.
Mnhanizm shemasi deb, mexanizm zvenolari va kinematik juftlarini ulchamlariga rioya qilmagan holda, shartli belgilar orqali tasvirlanishiga aytiladi. Ulchamlariga rioya qilingan shema kinematik shama deb ataladi.
Mnhanizmning kinematik juftlarini va ularning zvenolarini shartli ravishda belgilash lozim.


1. Zvenolarni belgilash.
A) Ikkita yoki uchta kinematik juft hosil qiluvchi harakatlanuvchii zvenolar. (3 – shakl a, b, v).



a) b) v)

3 – shakl

2. Quyi kinematik juftlarni belgilash.
a) Ikkita harakatlanuvchi zveno aylanma kinematik juft hosil qilish (4 - shakl)
b) Quzgalmas va quzgaluvchan zvenolarning aylanma kinematik juft hosil qilishi (5 – shakl a, b)



a) b)


4- shakl. 5- shakl.
v) Quzgalmas zvenolarning ilgarilama qaytar harakatdagi kinematik juftlik hosil qilishi (6 – shakl a, b)

a) b)
6 – shakl.

g) kuzgaluvchan va quzgalmas zvenolarning ilgarilama va qaytar harakat qiluvchi kinematik juftlik hosil qilishi (7 – shakl a, b, v)

a) b) v)


7 – shakl.
3 – Oliy kinematik juftlarni belgilash.

a) Tishli gildiraklarda tishlarning kinematik boglanishi

(8 - shakl).
b) Kulachokli mexanizmlarda zvenolarning boglanishi

(9 – shakl a, b).
a) b)
9 – shakl.
har bir harakatda buladigan mexanizm va ular tarkibida bulgan zvenolarni tekshirish lozim. Bularni tekshirish dovrida asosan tekislikda joylashgan erkin zvenolarning holati uchta koordinata ulchami bilan belgilanadi. Zvenolar koordinata uqlari buo`yicha ilgarilanma – qaytar va tekislikda perpendikulyar o`q atrofida aylanma harakat qilishi lozim.
Tekislikda joylashgan zveno boshqa bir zveno bilan kinematik juft orqali boglanadi. Bunda zvenoning koordinata tekisligidagi ekinligi ma`lum darajada kamayadi . (10 - shakl)da tasvirlangan zvenolar o`zaro nuqta yoki chiziq orqali boglangan, bunday kinematik juftlar zvenonig tekislik koordinata sistemasidagi bita erkinligini cheklamaydi. Bunday kinematik juftlar oliy kinematik juftlar deyiladi (10-shakl).