1. Tema : «Meniń janajan Qaraqalpaqstanım» Jumıstıń maqseti

52-Tema :
Birinshi baysheshekler
Maqset: Balalarǵa erte báhár keliwi menen kún ısıy baslawı nátiyjesinde jerler oyanıw, ashıq dalalarda, egisliklerde áste aqırın gúller ósip-óniwi haqqında túsinik beriw. Báhár mawsiminiń ayrıqsha kórinislerine qızıǵıwshılıq penen qarawǵa, tábiyat gózzallıǵınan zawıq alıwǵa hám báhár elshisi bolǵan baysheshekler haqqında túsinikler beriw.
Kerekli buyım hám materiallar : Báhár mawsimin sáwlelendirgen súwretler hám baysheshekler súwreti hám tarqatpalar.
Iskerlik barısı :
Ońǵa sekiremiz
Shepke sekiremiz
Birge hámmemiz
Iskerlikti baslaymız
Báhár, jasıl nápesiń
Qızǵaldaqqa sheńber
Baysheshek biynápshe gúliler
Jazıwlarda kóriner
Búgin jas hám ǵarrılar
Qızıǵıwshılıqta háweste
Báhár jasıl nápesiń
Tábiyatqa jarasar
Tárbiyashi: Balalar biz ótken iskerligimizde báhár máwsimi haqqında sáwbetleskenbiz, házir qosıǵımızdıń mazmunınan sezgen bolsańız búgingi shınıǵıwımızda da báhár elshisi bolǵan baysheshek haqqında sáwbetlesemiz.
Báhár máwsimınde tábiyatta ózgeris boladı, terekler bórtik shıǵaradı, maysalar kógerip shıǵadı, kún ısıy baslaydı, atızlarda báhárgi jumıslar qızǵın baslanıp ketedi.
Báhár elshisi bolǵan baysheshek, biynápshe gúller ashıladı. Ashıq dalalarda lalaqızǵaldaqlar ashılıp, qorshaǵan ortalıq jap-jasıl bolıp gózzal kóriniske enedi.
Men maysaman, maysaman
Jerden bas kóteremen
Álemge jazıp ǵalı
Maysalarǵa búrkenemen
Balalar báhár máwsimi bayramlarǵa bay máwsim.
Balalar : 8-mart «Xalıq aralıq hayal qızlar bayramı» anajanlarimiz bayramı, 21- mart «Nawrız» bayramları bayramlanadı. Bárshemiz bul bayramlardı asıǵıslıq penen kútemiz.
Tárbiyashi: Balalar báhár elshilerinen taǵı nelerdi bilesiz? Awa álbette qus, olar da báhár mawsimi kirip keliwi menen úlkemizge qaytıp keledi, bulardan qarlıǵash, láylekler.
Mine balalar sizler menen báhár máwsiminıń gózzal pazıyletleri haqqında sáwbetlestik.
Báhár máwsiminıń dáslepki kúnlerinen tábiyatqa álbette gúller shıray qosıp turar eken.
Ózi qızıl gózzal júdá
Qırǵa jazar qızıl ǵalı (Lalaqızǵaldaq)
Sizler menen gúller haqqında jumbaqlar úyrenip aldıq. Balalar bizler túrli-túsli gúllerden baslarımızǵa gúldásteler jasaymız. Onıń ushın balalar baǵshamız baǵına aylanıwǵa shıǵamız. Birgelikte túrli-túsli gúllerden gúldásteler soǵamız, gúllerdiń reńlerin aytamız, balalar gúllerimiz qanday reńlerde bolsın?
Tuwrı sarı, qızıl, aq, sıyareń, aqshıl qızǵılt reńde eken
Gúller formaları da ózgeshe boladı, gúllerimizdiń reńi, forması, shırayına shıray qosıp turadı. Óziniń xosh iyisleri menen ózgeshe gózzallıq taratıp turadı.
Kelińler balalar endi «Gúller hám pal hárreler» oyının oynaymız.
Vız-vız ushamız
Gúl shaxına qonamız
Aq gúl iyisi
Sonday jaǵımlı dep gúllerge qonıp gúllerdi iyiskeymiz.
Bul oyında qızlarımız gúller, ul balalarımız pal hárreleri boladı.
Oyındı 2-3 ret tákirarlaymız.
Balalar kelińler endi baǵımızdaǵı tereklerdi gúzetemiz. Tereklerde de ózgerisler sezip atırsızlar ma balalar . Awa tuwrı terekler náwshe shıǵarǵan, haw mine bul jerde badam teregi gúllepdi. Solay eken birinshi bolıp badam teregi gúlleydi eken. Qarań balalar badam gúlleriniń qanday shıraylı ekenligin. Balalar badam tereginen keyin erik, shiye, shabdalı hám basqa terekler gúlleydi. Balalar gúllerimiz gózzal báhár máwsimimizdi jırlawshı qosıqlardan aytıp beremiz. Kim shıraylı qosıq aytıp berse sol balaǵa sıylıǵımız bar.
Balalar qosıq aytadı
Tárbiyashı: Endi ul balalardıń gezegi, bizge Íqlasbek óziniń Baysheshek haqqındaǵı qosıǵın aytıp beredi.
Balalar jáne qosıq aytadı
Tárbiyashı: Júdá jaqsı Íqlasbek, Gúlaysha sizlerge qosıq aytıp berejaq, birgelikte esitemiz.
Balalar qosıq aytıp beredi
Tárbiyashı: Solay eken balalar qosıqlardı hámmeńiz shıraylı etip aytıp berdińiz, endi sizlerdiń bilimlerińizdi taǵı bir sınap kóreyik. Qanday báhár taǵamların bilesizler.
Balalar : súmelek, kók pelmen, kók somsa, kók mantı, pátirler tayarlanadı.
Tárbiyashı: Tuwrı balalar bul tamaqlar biz ushın paydalı vitaminge bay tamaqlar esaplanadı.
Nawrız haqqında qosıq aytadı
Balalar súmelek báhár taǵamı ekenligin bilesizler
Biziń analarımız, apalarımız erte báhárda biyday óndirip milliy taǵamımızdı súmelekti úlken shúlen qazanlarda tayarlaydı. Súmelek tayarlaw dawamında milliy oyınlar, qiz-jigit aytısları, oyınlar atqarıladı. Súmelek haqqında kóplegen qosıqlar, ráwiyatlar bar. Házir balalar men sizlerge súmelek haqqında ráwiyat aytıp beremen.
Áyyemgde bir ananıń úyinde perzentlerine beriw ushın hesh nársesi qalmaptı. Balalar ash bolıp ketipdi. Olar anasınan awqat soraptı. Sonda anası házir balalarım sizlerge awqat pisirip beremen dep oshaqqa órt jaǵıp, qazanǵa suwdı quyıp ónip turǵan biydaydı juwıp qazanǵa salıp, qaynatıp baslapdı. Suwǵa 5-6 tas dánelerin salıp tań sáhárge shekem gewlep, sharshap anası hám balalar uyqılap qalıpdı.
Anası tańda turıp qazanǵa qarasa ájayıp taǵam bolǵan eken, onıń mazasın jep kórse tamaq júdá mazalı eken. Bunnan tańlanǵan ana taǵamdı balalarına hám qońsılarına úlesipti. Taǵam toyımlı, mazalı taǵam bolıp, súmelek atı menen ataqlı bolıp ketipti.
Tárbiyashi: Balalar aytıp bergen ráwiyatım sizlerge jaqtı ma?
Balalar menen iskerlik maydanınan soraw -juwap ótkerip alıp, olardı shıyrın sózler menen xoshametlentiremiz. Usınıń menen aylanıwdaǵı iskerligimizdi «Jawın hám maysa» oyını menen juwmaqlaymız. Úyde 2-3 ret tákirarlanadı.