1. Turistlarga transport xizmati ko‘rsatish bozori va avtomobil

Turli xildagi shahar turist transportining asosiy texnik-ekspluatatsion


ko‘rsatkichlari tahlili

Transport turi	Afzalliklari	Kamchiliklari
Avtobus	Manyovrchanlikning	Joriy ekspluatatsion
	yaxshiligi, yangi	harajatlarning nisbatan
	marshrutlarni tez ochish	kattaligi. Zaharli
	va borlarini o‘zgartirish	ishlatilgan gazlarni
	imkoniyati. Ko‘p va oz	chiqarishi.
	miqdorli tashishlarni	Konstruktsiyasining
	zudlik bilan tashkil yeta	(ayniqsa dvigatelning)
	olishlik. Boshlang‘ich	nisbatan murakkabligi
	kapital harajatlarning	sababli ishdagi
	nisbatan kamligi	ishonchligining
		kamroqligi.
Trolleybus	Boshlang‘ich kapital	Havodagi kontakt sim
	harajatlarning kamligi	qurilmalarining
	(ammo avbotusdan ko‘p).	murakkabligi (ayniqsa
	Harakatning	kesishish joylari,
	shovqinsizligi, jadal	strelkalarda).
	tezlana olishi, aloqa	Manyovrchanlikning
	tezligining nisbatan	avtobusga nisbatan
	kattaligi	kamligi (kontakt sim
		shaxobchalarining borligi
		sababli)
Tramvay	Tashish xususiyatining	Manevrchanlikning
	kattaligi. Turistlar oqimi	kamligi. Harakatdagi
	ko‘p bo‘lganda joylarda	shovqinning ko‘pligi.
	tashish tannarxining	Boshlang‘ich kapital
	arzonligi. Boshqarishning	harajatlarning ancha
	oddiyligi	kattaligi.
Metro	Tashish xususiyatining	Boshlang‘ich kapital
	eng kattaligi. Aloqa	harajatlarning juda

33

tezligining eng kattaligi.
Harakat muntazamligining

yuqoriligi (to‘siqlar

yo‘qligi). Harakat

xavfsizligining eng

kattaligi

kattaligi.

39

Xulosa va takliflar

Xalqaro aloqalarni, jumladan tovar ayirboshlashni kengaytirish va uni mustahkamlash ishida ham transportning roli katta. Xalqaro savdo, sayyohlik va boshqa aloqalarning rivojlanishi, fan va texnika, madaniyat hamda sport sohalaridagi munosabatlarning yuksalishi transport vositalari va aloqa yo‘llarining rivojlanganligiga ko‘p jihatdan bog‘liqdir. Bulardan tashqari, aholini sanoat va oziq-ovqat mollari bilan o‘z vaqtida ta’minlash ham transportning asosiy vazifalaridan biridir.

Yuk tashish bo‘yicha 2012 yilning yanvar-dekabr oylarida viloyat bo‘yicha avtomobil transportida jami 39,07 mln. tonna yuk tashilgan bo‘lib, o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 102 foizni tashkil qildi. Jami tashilgan yuklarning 57.7 foizi shaxsiy avtotransport egalari tomonidan amalga oshirilgan.

Turist tashish bo‘yicha 2013 yilda viloyat bo‘yicha 34,8 ming. nafar turist tashilgan bo‘lib, 2012 yilga nisbatan o‘sish sur’ati 100,1 foizni tashkil qildi. Tashilgan turistlarning umumiy hajmida shaxsiy avtotransport egalarining ulushi 32,7 foizni tashkil qildi.

Shuni ham ta’kidlash lozimki, hozirgi kunda minglab noqonuniy kirakashlik qilayotgan haydovchilar kuniga 60-70 ming so‘m noqonuniy pul mablag‘larini o‘zlashtirmoqdalar. Bundan tashqari noqonuniy kirakashlik qilayotgan aksariyat haydovchilar yetarli mehnat stajiga ega emaslar hamda yo‘l harakati qoidalariga rioya etmayotganliklari sababli turistlar hayotini xavf ostida qoldirmoqdalar. Bizning fikrimizcha noqonuniy kirakashlik faoliyatiga qarshi chora-tadbirlarni takomillashtirish maqsadga muvofiq. Buning natijasida viloyatimiz bank muassasalariga kuniga 60-70 mln so‘m naqd pul tushishi ta’minlanadi. Shu bilan birgalikda turistlarning xavfsizligi ta’minlanadi

Samarqand viloyatida turistlarga transport xizmati ko‘rsatish ko‘rsatishni rivojlantirish uchun quyidagi takliflarni beramiz.

1. 
   Samarqand viloyatida turistlar tashish marshrutlarini (yo‘nalishlarini) tadqiq qilish va ilmiy asoslangan usullar aosida yangi yo‘nalishlarni ochish.
   

40

2. 
   Samarqand viloyatida taksi xizmati ko‘rsatish hajmlarini oshirish. Bu yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlaydi deb hisoblaymiz, chunki hozirgi paytda noqonuniy, xususiy turist tashuvchi taksilar yo‘l harakati xavfsizligini e’tiborga olmasdan xizmat ko‘rsatishmoqda.
   

2. 
   Samarqand viloyati shahar va tumanlarida rasmiy ravishda turistlarga taksi-transport xizmatlarini kengaytirish. Bu Samarqand viloyati shahar va tuman banklariga naqd pul tushumlarini oshirishga olib keladi.
   
3. 
   turistlarga noqonuniy transport xizmati ko‘rsatish ni ko‘rsatishni bartaraf etish chora-tadbirlarini yanada takominlashtirish. Bu bizning fikrimizcha turistlarga transport xizmati ko‘rsatish xavfsizligini ta’minlashning asosini tashkil etadi hamda turistlarga transport xizmati ko‘rsatish ko‘rsatishda hufyona biznesga chek qo‘ytalari xizmatini uzaytirishga, turistlarga turistlarga transport xizmati ko‘rsatish ni ko‘rsatishga asos bo‘ladi deb hisoblaymiz.
   

2. 
   Turistlarga trasport xizmatini ko‘rsatish shaharlararo turist tashish foaliyatida turistlarga trasport xizmatini ko‘rsatish uyushmalari yanada kengaytirilib, haydovchilar tarkibini mahsus tayyorgarlikdan o‘tgan yetarli tajribaga ega bo‘lgan hamda yo‘l harakati qoidalariga qat’iy rioya etidigan haydovchilarni jalb etish. Hozirgi kunda shaharlararo turistlar tashish bo‘yicha turistlarga trasport xizmatini ko‘rsatishning atiga 30 % gina rasmiy faoliyat ko‘rsatuvchi avtokorxonalar tomonidan amalga oshirilmoqda, qolgan qismi esa g‘ayriqonuniy yo‘llar bilan amalga oshirilmoqda, bu o‘z navbatida turistlar xavfsizligini ta’minlay olmaydi. Shu bilan birgalikda kuniga millionlab so‘mlar banklarga tushish o‘rniga, noqonuniy turistlarga trasport xizmatini ko‘rsatuvchi shaxslar tomonidan o‘zlashtirilmoqda.
   

2. 
   Hozirgi kunda Samarqand viloyati bo‘yicha turistlarga transport xizmati ko‘rsatish ni ko‘rsatuvchi vositalarini gazlashtirish (siqilgan tabiiy gaz) maqsadga muvofiq. Buning natijasida ekologik holat yaxshilanadi va tashish tannarxi pasayishiga olib keladi.
   

41

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati