1. Uşaqlarda elementar riyazi təsəvvürlərin formalaşması metodikası pedaqoji elm kimi

21.Hazırlıq qrupunda miqdar va say haqqında təsəvvürlərin formalaşması (ədədin vahidlərdən ibarət tərkibi)

Məktəbəhazırlıq qrupunda miqdar və say anlayışının öyrədilməsi.
Ilin əvvəlində aşağıdakıları yoxlamaq məqsədəuyğundur: bütün uşaqlar, əsasən bağçaya yeni gələn uşaqlar əşyaları saymağı, müxtəlif əşyaların miqdarını tutuşdurmağı və onların hansılarının çox (az) və ya bərabər olduğunu təyin etməyi, bu halda hansı üsuldan istifadə etdiklərini yoxlamaq.
Uşaqlara nümunəvi tapşırıqlar və suallar verilir, Məs. “Burada neçə böyük matryoşka var, o qədər də kiçik matryoşka sayıb ayır.” “Stolun üstündə 2 sıra kub vardır, 6 kub bir-birindən böyük intervallarla aralı, 7 kub isə bir-birinə yaxın qoyulmuşdur. Hansı çoxdur?”
Yoxlama uşaqların sayma fəaliyyətinə nə dərəcədə yiyələndiklərini və hansı suallara xüsusi fikir vermək lazım olduğunu göstərəcəkdir.

Ədədin vahidlərdən ibarət tərkibi ilə tanışlıq.
Məktəbəhazırlıq qrupunun uşaqlarında birinci beşliyin ədədlərinin vahidlərdən ibarət tərkibi haqqında bilikləri möhkəmləndirirlər, onlar ikinci beşliyin vahidlərdən ibarət tərkibini öyrənirlər, vahid və ədəd arasında münasibəti müəyyənləşdirirlər.
Böyük qrupda olduğu kimi məktəbəhazırlıq qrupunda da ədədin vahidlərdən ibarət tərkibini konkret misallar üzərində göstərirlər. Tərbiyəçi müxtəlif əşyalardan və ya oyuncaqlardan qruplar tərtib edir, keyfiyyət əlamətləri ilə fərqlənən eyni növ əşyalar qrupunu, üzərində qohumluq anlayışı ilə birləşən müxtəlif əşyalar təsvir edimiş şəkillərdən qrup tərtib edir. Məs. 1 stul, 1 kətil, 1 kreslo, 1 şkaf, 1 stol, 1 bufet – cəmi 6 mebel avadanlığı.
5-6 yaşlı uşaqlarla işdə yeni priyomlardan da istifadə edirlər: müəyyən sayda müxtəlif oyuncaqlar və yaxud həndəsi fiqurlar çəkmək. Məs. Mən cəmisi 5 fiqur çəkdim, 1 dairə, 1 ovalşəkilli fiqur, 1 kvadrat, 1 düzbucaqlı, 1 üçbucaq və s. əşyaları əlamətlərindən birinə görə qruplara ayırmaq, hər bir qrupu say vahidi kimi götürmək və qrupların ümumi miqdarını təyin etmək. Məs. Cəmisi 4 qrup bayraq var: 1 qrup mavi bayraq, 1 qrup qırmızı bayraq, 1 qrup sarı bayraq, 1 qrup göy bayraq.
Məktəbəhazırlıq qrup uşaqlarına eyni vaxtda 2 ədəd demək və eyni vaxtda 2 əşyalar qrupu tərtib etmək tapşırığını vermək olar: məs. kartoçkanın üst zolağına 6, alt zolağında isə 5 müxtəlif həndəsi fiqurdan ibarət qrup tərtib edin. Tərbiyəçi uşaqların diqqətini nəinki ədədlərin vahidlərdən ibarət tərkibinə, həm də ədədlər arasındakı münasibətlərə cəlb edir. Əyani materiallara əsaslanmadan şifahi çalışmalardan çox geniş istifadə edirlər: “Dovşan, kirpi və ayı balası dələyə qonaq gəldilər. Dələnin evində cəmi neçə heyvan oldu? Müxtəlif heyvanların hərəsindən neçə dənə oldu?” Bundan əlavə ədədin vahidlərdən ibarət tərkibini uşaqlara öyrətmək məqsədilə “Komacıq”, “Yeddi nar çubuğu”, “Turp”, “Əlcək” nağıllarından və uşaqlarda həm də şən əhval-ruhiyyə yaratmaq üçün “Qonaqlıq” mahnısından istifadə etmək olar.
Uşaqlar tədriclə başa düçməyə başlayırlar ki, hər bir ədəd müəyyən sayda vahidlərdən etmək olar.