Xulosa: ushbu kazusni xulosalaydigan bo’lsam haqiqatdan ham bu bitim natarial tasdiqlanishi kerak edi va bu shaklga rioya qilmaslik oqibatida bitim haqiqiy emas deb topilib Asrorov mashinadan quriq qolishi mumkin edi ,agarda bitimda kelishilgan summani to’lamaganda,lekin u bitimda kelishilgan summani to’liq to’laganligi sababli shartnomani bir taraflama bajargan hisoblanadi va sud orqali bitimni haqiqiy deb topishga erishishi mumkin va shu orqali Abbasovdan Jentra rusmli aftomashinani qaytarib olishi mumkin.
27-kazus javobi
Doniyor “Korzinka” MChJga qarashli do‘konga kelib oziq-ovqat mahsulotlari sotib oladi. Hisob-kitob qilish uchun kassa yoniga kelganida do‘kon sotuvchisiga “Korzinka” MChJ yuridik shaxs hisoblanganligi bois oldi-sotdi shartnomasi yozma shaklda tuzilishi kerakligini ma’lum qiladi. Do‘kon sotuvchisi esa ushbu qoida faqat qonunda mavjudligini, amalda ishlamasligini, do‘kon bilan og‘zaki bitim tuzish mumkinligini ta’kidlaydi.
Ushbu kazusga javob yozishdan oldin undagi muommoli vaziyatlarga to’xtalib o’tamiz.SHaxsan biz uchun muommoli vaziyatlar quyidagilardan iborat.
3.Ushbu vaziyatda Donyor nima qilishi kerak?Umuman qanday bitimlar og’zaki shaklda tuzilishi mumkin Ushbu kazusga yechim berishda quyidagi qonunlardan foydalanamiz:
O’zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi 1-qism(39;106;107;108-moddalari)
Iste’molchilar huquqlarini himoya qilish to’risidagi qonun(1;10-moddalar)
Ushbu kazusga javob yozishdan oldin bitim va oldi sotti shartnomasi va yuridik shaxs haqida qisqacha to’xtalib o’tamiz.
Bitimlar deganda jismoniy va yuridik shaxslarning ular tomonidan fuqarolik huquqlari va majburiyatlarini o’rnatish,o’zgartirish va bekor qilishga maqsadida amalga oshiriladigan harakat tushuniladi.Bitimlar bir taraflama va ikki taraflama bo’lishi mumkin.
Oldi-sotti shartnomasi bu haq baravariga tuziladigan shartnoma hisoblanadi.Bunda har doim sotuvchi topshiradigan mol-mulk evaziga sotib oluvchi muayyan miqdorda pul bilan belgilangan haq to’laydi.Oldi-sotti shartnomasi konsessual shartnomalar guruhiga kiradi.SHuni ham ta’kidlab o’tishim lozimki,har qanday bitim shartnoma bo’lishi mumkin,lekin har qanday shartnoma bitim bo’la olmaydi. Birinchidan,Korzinka MCHJ yuridik shaxs hisoblanadimi? Ha, Korzinka MCHJ ham yuridik shaxs hisoblanadi.CHunki Fuqarolik kodeksining 39-moddasida o’z mulkida ,xo’jalik yuritishda yoki operativ boshqaruvda alohida mol-mulkka ega bo’lgan hamda o’z majburiyatlari yuzasidan ushbu mol-mulk bilan javob beradigan ,o’z nomidan mulkiy yoki shaxsiy nomulkiy huquqlarga ega bo’la oladigan va ularni amalga oshira oladigan ,majburiyatlarni bajara oladigan ,sudda da’vogar va javobgar bo’la oladigan tashkilot yuridik shaxs hisoblanadi.
Yuridik shaxslar mustaqil balans yoki smetaga ega bo’lishlari kerak deyilgan.Korzinka MCHJ ham yuqorida sanab o’tilgan belgilarga ega bo’lganligi sababli yuridik shaxs hisoblanadi.
