Krabbamein hefur sennilega fylgt lífríki jarðar frá upphafi mannsins.
Krabbamein hefur sennilega fylgt lífríki jarðar frá upphafi mannsins.
Fyrstu heimilidir um krabbamein í mönnum fengust við rannsóknir á meira en 5000 ára gömlum egypskum múmíum.
Yngri heimildir eru frá því um 500 f.Kr. frá Inkum í Perú.
Grikkir gáfu fyrstir þessum sjúkdómi nafn og kenndu við skeldýrið krabba, þ.e. karkinos.
Krabbamein er samheiti yfir marga sjúkdóma sem einkenn-ast af stjórnlausum og skaðlegum vexti fruma.
Krabbamein er samheiti yfir marga sjúkdóma sem einkenn-ast af stjórnlausum og skaðlegum vexti fruma.
Þessar frumur hafa glatað þeim eðlilega eiginleika að vinna sitt verk af hendi og deyja síðan.
Krabbameinsfrumur fara að vaxa inn í aðra vefi og hafa einnig ríka tilhneigingu til að sá sér til annarra líffæra og vaxa þar.
Þær geta því bæði skaðað það upphaflega líffæri sem þær uxu í, sem og önnur líffæri sem þær sá sér til.
Talað er um góðkynja krabbamein og illkynja.
Talað er um góðkynja krabbamein og illkynja.
Þegar um góðkynja krabbamein er að ræða, er vöxtur krabbameinsins mjög hægur eða þá hann stöðvast.
Illkynja krabbamein vex hins vegar stjórnlaust inn í önnur líffæri eða vefi.
Illkynja krabbamein getur þó verið staðbundið eða dreift sér um líkamann sem meinvörp (ífarandi sjúkdómur).
Margir þættir koma við sögu í meingerð krabbameina.
Margir þættir koma við sögu í meingerð krabbameina.
Eðlilegar frumur hafa í sér svokölluð “krabbameinsgen”, þ.e. erfðavísa sem valda stjórnlausum vexti.
Hinsvegar er venjulega “slökkt” á þessum erfðavísum.
Ekki er vitað hvers vegna “kveikt” er á þessum erfða-vísum í sumum frumum sem geta þannig breyst í krabbameinsfrumur.
Líklega koma margir þættir við sögu, bæði erfða- og umhverfisþættir.
Víða um heim er unnið ötullega að þróun nýrra aðferða í baráttunni við krabbamein.
Víða um heim er unnið ötullega að þróun nýrra aðferða í baráttunni við krabbamein.
Hundruð nýrra efnasambanda sem unnin hafa verið úr náttúrunni eða smíðuð á rannsóknastofum munu á næstu árum verða reynd á mönnum.
Mörg þessara nýju lyfja munu ekki gagnast mönnum, en á meðal þeirra leynast krabbameinslyf framtíðarinnar.
Bjartsýnustu menn áætla að þegar erfðarannsóknir og líftæknin fara að skila árangri, verði hægt að hafa stjórn á um 90% krabbameina.
Á Íslandi greinast nú á ári hverju um 1000 einstaklingar með krabbamein.
Á Íslandi greinast nú á ári hverju um 1000 einstaklingar með krabbamein.
Um þriðjungur Íslendinga fær krabbamein einhvern tímann á lífsleiðinni.
Fjórðungur Íslendinga mun deyja af völdum krabbameins.
Framfarir í læknisfræði hafa nú orðið til þess að um helmingur krabbameinssjúklinga læknast.
Í heildina er lítill munur á körlum og konum, en á aldrinum 15-54 ára greinast mun fleiri konur en karlar. Frá 55-69 ára er nýgengi krabbameins hjá kynjunum nokkuð jafnt, en á efri árum greinist krabbamein hjá helmingi fleiri körlum en konum.
Á síðastliðnum 40 árum hefur nýgengi krabbameina í heild aukist en dánartíðni lækkað.
Á síðastliðnum 40 árum hefur nýgengi krabbameina í heild aukist en dánartíðni lækkað.
Mestu breytingarnar felast í fækkun á nýgengi maga- og leghálskrabbameins en aukningu á nýgengi krabbameins í lungum, brjóstum, blöðruhálskritli og sortuæxla í húð.
Um 10% kvenna á Íslandi geta búist við því að fá brjóstakrabba.
Frá 1977-1996 jókst nýgengi krabbameins hjá körlum um 10,2% og hjá konum um 11%.
Spáð er ennþá meiri nýgengi krabbameina á næstu árum…
Spáð er 30% aukningar næstu 10 árin.
Fyrstu einkenni krabbameins eru yfirleitt staðbundin, t.d. blóð í þvagi (ef nýrnakrabbamein).
Fyrstu einkenni krabbameins eru yfirleitt staðbundin, t.d. blóð í þvagi (ef nýrnakrabbamein).
Þegar krabbameinið hefur hins vegar dreift sér, koma almenn einkenni í ljós; lystarleysi, þyngdartap, þreyta, hiti, blóð-leysi og húðkláði.
Átta einkenni sem geta verið merki um krabbamein hjá körlum (og konum að einhverju leyti):
Átta einkenni sem geta verið merki um krabbamein hjá körlum (og konum að einhverju leyti):
Langvarandi óþægindi í munni og koki eða breyting á rödd (hæsi)
Þrálátur hósti (e.t.v. lungnakrabbamein)
Óþægindi frá maga eða ristli
Blóð í þvagi (e.t.v. krabbamein í þvagblöðru)
Erfiðleikar við þvaglát (e.t.v. blöðruhálskirtilskrabbamein)
Hnútur í eista / pung (e.t.v. krabbamein í eistum)
Einkennileg varta eða breyting á fæðingarbletti á líkamanum
Hnútar eða þykkildi á líkamanum (e.t.v. eitilfrumukrabbamein).
