1. Æxlishemjandi lyf (L 01)

Mótefnin tengjast ákveðnum sameindum sem tjáðar eru á yfirborði krabbameinsfrumanna.

Við þessa tengingu virkjast síðan ónæmiskerfið til eyðingar þessara frumna.

• Þetta er því eins konar “magic bullet” meðferð.

Dæmi: Rítúximab (MabThera®) – nýlegt!

Hvítblæði er fjölbreyttur flokkur sjúkdóma.

• Hvítblæði er fjölbreyttur flokkur sjúkdóma.

• Hvítblæði er flokkað eftir hraða sjúkdómsins (langvinnt eða bráða hvítblæði) og eftir því hvaða frumutegund fjölgar sér óeðlilega (mergfrumu- eða eitilfrumuhvítblæði).

• Fjórir aðalflokkar:

• Bráða mergfrumuhvítblæði (acute myeloid leukemia)
• Bráða eitilfrumuhvítblæði (acute lymphoid leukemia)
• Langvinnt mergfrumuhvítblæði (chronic myeloid leukemia)
• Langvinnt eitilfrumuhvítblæði (chronic lymphoid leukemia).

Orsakir hvítblæðis eru margvíslegar og enn að stórum hluta óþekktar.

• Orsakir hvítblæðis eru margvíslegar og enn að stórum hluta óþekktar.

• Þáttur erfða er tiltölulega lítill…

• Algengasta hvítblæðið í eldra fólki

• er langvinnt eitilfrumuhvítblæði (CLL).

• Þetta getur verið mjög vægur sjúkdómur.

• Algengasta alvarlega hvítblæðið í fullorðnum er bráða mergfrumuhvítblæði (AML).

• Í börnum er bráða eitilfrumuhvítblæði (ALL) algengast.

Greining á hvítblæði er tiltölulega einföld.

• Greining á hvítblæði er tiltölulega einföld.

• Fyrstu merki um hvítblæði er blóðleysi (einföld blóðtaka), fækkun hvítra blóðkorna eða blóðflögu-fæð. Eða mikla hækkun á ákveðnum tegundum af hvítum kornum í blóðinu sem eru krabbameins-frumur.

• Til nákvæmari greiningar þarf að taka beinmergs-sýni þar sem útlit frumnanna er skoðað undir smásjá.

• Einnig: Litningarannsóknir.

Bráðahvítblæði einkennist af óþroskuðum frumum sem geta ekki sinnt því hlutverki sem þeim er ætlað og sjúkdómsgangurinn er einnig mjög hraður.

• Bráðahvítblæði einkennist af óþroskuðum frumum sem geta ekki sinnt því hlutverki sem þeim er ætlað og sjúkdómsgangurinn er einnig mjög hraður.

• Langvinnt hvítblæði einkennist hins vegar af því að frumurnar eru betur þroskaðar og geta því sinnt hlutverki sínu að hluta og einnig er sjúkdóms-gangurinn hægur.

• Aðgreining á milli eitilfrumukrabbameina og hvít-blæðis getur verið óljós…

Tvær aðalmeðferðarleiðir.

• Tvær aðalmeðferðarleiðir.

• Annars vegar er það krabbameinslyfjameðferð – frumudrepandi lyf.

• Hins vegar er beinmergsígræðslu sem eru tvenns konar; stofnfrumuígræðsla og beinmergsskipti.

• Beinmergsskipti hefur reynst mjög öflug meðferð við mörgum tegundum hvítblæðis og er nú almennt notuð þegar klassísk krabbameinslyfjameðferð dugir ekki ein og sér.  

Markmiðuð meðferð (targeted therapy); ráðast er á þær grundvallarsameindir í krabbameininu sem aðgreinir krabbameinið frá öðrum vefjum.

• Markmiðuð meðferð (targeted therapy); ráðast er á þær grundvallarsameindir í krabbameininu sem aðgreinir krabbameinið frá öðrum vefjum.

• Slökkt er á ákveðnum krabbameinsgenum sem stuðla að skiptingu krabbameinsvefjarins.
• Eitt besta dæmið um vel heppnaða meðferð af þessu tagi, er við langvinnu mergfrumuhvítblæði (CML).
• Dæmi: Týrósín kínasa hemlar.
• T.d. lyfið Glivec® - (imatinib).

• Einstofna mótefni eru einnig í rannsókn…

Krabbamein hjá börnum eru fátíðir sjúkdómar en samt sem áður eru þeir algengasta dánarorsök barna á Vesturlöndum ef frá eru talin slys.

• Krabbamein hjá börnum eru fátíðir sjúkdómar en samt sem áður eru þeir algengasta dánarorsök barna á Vesturlöndum ef frá eru talin slys.

• Illkynja sjúkdómar hjá börnum eru mjög margvís-legir og eru einnig um margt ólíkir krabbameinum hjá fullorðnum.  

• Algengustu krabbamein hjá börnum eru hvítblæði og heilaæxli.

• Þessar krabbamein ná yfir rúmlega helming allra krabbameinstilfella hjá börnum.  

Um orsakir krabbameina hjá börnum er afar lítið vitað.

• Um orsakir krabbameina hjá börnum er afar lítið vitað.

• Þó er álitið að umhverfisþættir geti haft þýðingu og í sumum tilvikum geta erfðir skipt máli.

• Árlega greinast 10-12 börn undir 18 ára aldri með krabbamein hér á landi og er það svipað hlutfall og það sem er í öðrum Vesturlöndum.

• Tíðnin hefur lítið breyst undanfarna áratugi.

Einkenni krabbameina og hegðun eru mismunandi.

• Einkenni krabbameina og hegðun eru mismunandi.

• Hvoru tveggja fer eftir aldri sjúklingsins og tegund krabbameinsins.

• Einkenni hvítblæðis:

• T.d. fölvi, marblettir, lystarleysi
• og slen, langvinn þreyta, hitavella,
• beinverkir og eitlastækkanir.

• Helstu einkenni heilaæxlis:

• Höfuðverkur, uppköst, krampar og skyntruflanir.

Æxlishemjandi lyf – frumubælandi lyf

• Æxlishemjandi lyf – frumubælandi lyf

• 2. Lyf með verkun á innkirtla

•