11-laboratoriya mashg‘uloti

Laboratoriya mashg‘uloti bo‘yicha topshiriqlar 
1. Optik signallarni optik liniya trakti bo‘ylab uzatilishida so‘nishlarini sabablarini 
o‘rganish. 
2. Optik signallarini qayta tiklanishi qanday amalaga oshirilishini o‘rganish 
3. Optik kuchaytirgichlar, ularning turlari va ishlash prinsiplar bilan tanishish. 
4. Optik regeneratorlar va ularning ishlash prinsipi bilan tanishish. 
5. Optik kuchaytirgichlar va optik regeneratorlarning o‘zaro farqini, afzallik va 
kamchiliklarini tushuntirish. 
Laboratoriya mashg‘ulotini bajarish
 
Laboratoriya ishi 2 - qismga ko‘ra xisobot ko‘rinishida tayyorlanadi va talaba 
tomonidan himoya qilinadi.Xar bir talaba o‘ziga biriktirilgan masala bo‘yicha to‘liq 
xisobot topshiradi. 

---

5 

---

6 
12-laboratoriya mashg‘uloti. Optik attenyuatorlarning parametrlarini o‘lchash. 
Ishdan maqsad: Optik kuchaytirgichlarning xarakteristika va parametrlarini 
tadqiq qilish orqali ularning optik kuchaytirgichlarning ishlash jarayoniga ta’sirini 
o‘rganamiz.
 
Nazariy qism 
 
Optik kuchaytirgichlar quyidagi parametrlar bilan tavsiflanadi: 
Kuchaytirish koeffitsenti. Bu parametr chiqish signalining quvvati kirish signalining 
quvvatiga nisbatan necha marta katta ekanligini ko‘rsatadi. 
G=P
chiq 
/ R
kir
(9.1) 
bu yerda P
chiq
va R
kir
- mos ravishda kuchaytirgichning kirishidan va chiqishidagi 
nurlanish signali quvvati. Logarifimik ko‘rinishdagi bu kattalik 
g=lgG (9.2) 
munosabat bilan aniqlanadi. 
Kuchaytirish koeffitsentining kattaligi, avval takidlab o‘tilganidek kirish 
signalining quvvatga bog‘liq va signal kirish quvvatining kamayishi bilan o‘zining eng 
katta qiymatiga intiladi. 
To‘yinish quvvati. Bu parametr optik kuchaytirgichning chiqish quvvatining eng 
katta qiymatini ko‘rsatadi. Tolali optik aloqa tizimlaridagi regeneratsiya punktlari 
orligidagi masofa chiqish quvvatining ana shu qiymati bilan belgilanadi. Katta quvatli 
erbiyli tolali kuchaytirgichlarda bu ko‘rsatkich 36dBm (4Vt) dan ortishi mumkin. 
Kuchaygan spton nurlanish quvvati. Bu parametrning mohiyatini aralashmali 
tolali kuchaytirgich misolida ko‘rib chiqamiz. Kirish signali bshlmagan holda tolali 
optik kuchaytirgich fotonlarning spontan nurlanishi manbai bo‘lib hizmat qiladi. 
Nurlanish spektirining ko‘tinishi, biz yuuqorida ko‘rib o‘tganimizdek, erbiy ionlari 
energetik sathlarning o‘zaro joylashuvi va elektronlarning bu sathlar bo‘yicha ststistik 
taqsimoti bilan belgilanadi. Spontan tarzda hosil bo‘lgan fotonlar tolaning aktiv qismi 
bo‘ylab tarqalib, o‘ziga aynan o‘xshash-o‘shanday to‘lqin uzunligiga, faza 
qutublanishiga va tarqalish yo‘nalishiga ega bo‘lgan fotonlar hosil qiladilar. Bunday 
fotonlarning natijaviy spektri kuchaygan spontan nurlanish deb ataladi. Bu nurlanishni 
quvvati 1Gs chastotaga nisbatan boholanadi va Vt/Gs larda o‘lchanadi. Agar optik 
kuchaytirgich kirishiga lazerdan signal berilsa, lodin spontan nurlanishning 
kuchayishiga olib keladigan energetik o‘tishlarning bir qismi ana shu signal ta’sirida 
yuz beradi va uning kuchayishiga olib keladi. Shunday qilib, nafaqat foydali signalning 
kuchayishi, shuningdek, spontan nurlanishning kuchsizlanishi ham sodir bo‘ladi(9.1-
rasm). 
Kuchaytirilgan spontan nurlanishning quvvati va optik kuchaytirgichning kuchaytirish 
koeffitsenti orasidagi munosabat quyidagi ifoda bilan aniqlanadi: 
R
kuch.spon.nurl 
= hνn
sp
(G-1)/ή, (9.3) 

---

7 
bu yerda n
sp 
–spontan eligssiya koeffitsenti, ή-nurlanishning kvant 
samaradorligi (bu kattalik energetik o‘tishlar chog‘ida har bir shtish tufayli hosil 
bo‘ladigan fotonlarning shrtacha sonini ko‘rsatadi). 
Shovqin omili. Bu kattalik quyidagi nisbat bilan aniqlanadi: 
NF=(P
s.kir
/P
sh.kir
)/(P
s.chiq
/P
sh.chiq
) (9.4)