11 ma’ruza. Bug’ hosil bo’lish protsessi

quruq bug’
deyiladi. 
Suyuqlikka tegib turgan va uning ustidagi bo’shliqni to’yintiradigan bug’ 
to’yingan nam bug’
deyiladi. To’yingan nam bug’-bug’ bilan juda mayda suv 
tomchilari aralashmasidir. Bug’dagi suyuqlik zarralarining miqdori bug’ning quruq 
yoki namlik darajasini belgilaydi. 
Quruq to’yingan bug’ massasini to’yingan nam bug’ massasi yig’indisiga 
(bug’ va suyuqlik aralashmasi) nisbati X bilan belgilanadi va 
bug’ saqlami
yoki 
bug’ning quruqlik darajasi
deyiladi. 
Nam bug’dagi qaynayotgan suyuqlikning massasi ulushiga bug’ning 
namlik 
darajasi
deyiladi va U bilan belgilanadi. 
u = 1 - x 
Agar X = 0,6 bo’lsa, u holda U = 1 - 0,6 = 0,4 bo’ladi, to’yingan nam bug’ 
60% quruq bug’ bilan 40 % suyuqlikdan (suvdan) iborat bo’ladi. 
Agar to’yingan quruq bug’ga o’zgarmas bosimda issiqlik berilsa, uning 
temperaturasi ko’tarilib,hajmi ortadi va hosil bo’lgan bug’ 
o’ta qizigan bug’
deyiladi. 
 
2 Bug’ hosil bo’lish protsessining p

- diagrammada tasvirlanishi 
 
Suyuqlik va bug’dan iborat sistemaning fazoviy P

diagrammasi, suv va 
bug’ solishtirma hajmining bosimga bog’liqlik grafigidan iborat. 
Suv temperaturasi 0
0
S va bosimi P bo’lganda solishtirma hajmi 

bo’lsin 
(1- rasm), bu holat a
1
nuqtaga mos keladi. 

---

1 - rasm. 
Agar o’zgarmas P
1
bosimda suvga issiqlik bersak, suvning solishtirma hajmi 
va temperaturasi ortib boradi. Suvning temperaturasi P
1
bosimga mos t = t
m
bo’lgan b
1
nuqtada qaynash boshlanadi. Bu vaqtda suv 

hajmni egallaydi. Issiqlik 
berishni davom ettirsak v
1
– s
1
chiziq bo’yicha bug’ hosil bo’lish protsessi amalga 
oshadi. Bu protsessda temperatura o’zgarmasdan qoladi(t
m
=const) chunki shu 
vaqtda keltirilgan issiqlik suv va bug’ temperaturasining ko’tarilishiga emas, balki 
faqat molekulalar orasidagi tortishish kuchlarini yengishga va bug’ning kengayish 
ishiga sarflanadi. Bu protsessda ikki fazali muhit: suv + bug’ bo’ladi, bu muhit