11-sinf ona tili (34 soat, B1+: 34 soat) O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiya elementlari: Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi



Yüklə 477,74 Kb.
səhifə51/116
tarix07.01.2024
ölçüsü477,74 Kb.
#207986
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   116
11-sinf ona tili (34 soat, B1 34 soat) O‘quvchilarda shakllant-fayllar.org

Darsning borishi:
I.Tashkiliy qism.
1.Sinf davomatini aniqlash.
2.Kun yangiliklari haqida suhbat.


II.O`tilgan mavzu yuzasidan topshiriqlar bilan ishlash.
Uy vazifasi nazorati o`tkaziladi.
Aqliy hujum:UMUMXALQ TILI deganda nimani tushunasiz?
Savol yuzasidan o`quvchilar fikri tinglanadi va umumlashtiriladi.


III.Yangi mavzu bayoni.
Yangi mavzu bayoni darslikdagi topshiriq asosida tushumtiriladi.

Nutqning sofligi. Nutqning sofligi deganda, eng avvalo, uning adabiy tilning leksik me'yoriga muvofiq kelish-kelmasligi tushuniladi. Darhaqiqat, madaniy nutq o`zbek adabiy tili talablariga mos holda tuzilishi, turli til, qayri adabiy til unsurlaridan holi bo`lishi kerak. Nutqning sofligiga putur yetkazuvchi lisoniy unsurlar, asosan, dialektizmlar va varvarizmlardir. Nutq so`zlovchi yoki yozuvchi tomonidan shakllantirilgan matnning tashqi ko`rinishi bo`lib, u faqatgina tilga bog`liq hodisa sanalmasdan, u ham ruhiy, ham estetik hodisadir. Shuning uchun unga namunaviy nutq sifatida baho berilganda tinglovchi va kitobxonga ko`zda tutilgan maqsadning, aytilmoqchi bo`lgan muddaoning to`liq borib yetishi, ularga ma’lum ta’sir o`tkazishi nazarda tutiladi hamda bu vazifalarning amalga oshirilishida nutq oldiga ayrim talablar qo`yiladi. Bu talablar grammatik jihatdan nutqning to`g`ri bo`lishini, so`zlar ko`zlangan ma’noni aniq aks ettirishini, chiroyli, yorqin va ta’sirchan bo`lishini taqozo qiladiki, ular nutqning asosiy xususiyatlari sifatida qaraladi. Nutq haqidagi ta’limot – ortologiya ana shu sifatlarni o`rganish bilan shug`ullanadi. Qadimgi davrlarda ham nutqning bu jihatlariga alohida e’tibor berib kelishgan. Masalan, rimliklar namunaviy nutqning sifatlarini o`zida aks ettiruvchi qoidalar ishlab chiqishgan. Mashhur notiq Siseron fikricha, aniqlik va tozalik nutq uchun shunchalik zarurki, ularni asoslab o`tirishning ham hojati yo`q. Ammo notiq tinglovchilarni o`ziga jalb qilishi uchun bu sifatlar hali yetarli emas. Buning uchun nutq jozibador bo`lishi ham kerak. Notiq Dionis Galikarnas esa nutqda maqsadga muvofiqlikni muhim deb hisoblagan. XV – XVI asr O`rta Osiyo ma’naviyatining yirik vakili hisoblangan Mavlono Husayn Voiz Koshifiy ham «Futuvvatnomai sultoniy» asarining «Tariqat ahlining odobi» deb nomlangan beshinchi bobida nutqning bu fazilatlari haqida muhim tezislarni ilgari surgan. Xullas, ma’naviyati va madaniyati shakllangan xalqlar uchun notiqlik san’ati inson faoliyatida muhim omillardan sanalgan hamda asosiy e’tiborni nutqning yaxshi bo`lishiga qaratgan o`z nazariyotchilari ham bo`lishgan.Agar nutq ma’lum vaziyat va shart-sharoitlarda amalga oshirilishini nazarga olinsa, bunda joy, vaqt, mavzu va muloqot jarayonining maqsadi kabi omillar katta ahamiyatga ega bo`ladi. Aytilganlarni qisqacha umumlashtiradigan bo`lsak, nutqning asosiy xususiyatlari sifatida quyidagilarni belgilash lozim bo`ladi: to`g`rilik, aniqlik, mantiqiylik, ta’sirchanlik, obrazlilik, tushunarlilik va maqsadga muvofiqlik. Quyida ular haqida qisqacha ma’lumotlar beriladi



Yüklə 477,74 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   116




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin