11-tema. HÁZirgi dáwirde dúNYa MÁmleketlerindegi tálim sistemasí HÁm pedagogika pániniń rawajlaníWÍ jobasi

2.Germaniyada bilimlendiriw sisteması. Germaniya Federativlik Respublikası 16 óz aldına basqarılatuǵın Federativlik jerlerden (bizińshe uálayatlardan) ibarat bolıp, olardıń hár biri forması boyınsha bir-birine uqsamaytuǵın bilimlendiriw sistemalarına iye. Bilimlendiriw sistemasın basqarıw Federal jerler húkimetleriniń uazıpasına kiredi, lekin oraylıq húkimet ulıwma basshılıqtı alıp baradı: bilimlendiriw koncepciyasın islep shıǵadı, joqarǵı oqıw orınların keńeytiwge ǵárejet ajıratadı.
Mektepke shekemgi tárbiya. Germaniya bilimlendiriw sistemasında mektepke shekemgi tárbiya áhmiyetli basqısh esaplanadı. Bul jerde bala baqshaları, túrli jámiyetlik shólkemler, kárxanalar, diniy shólkemler, sonday-aq ata-analardıń vznosları esabınan qárejet penen támiyinlenedi. 3 jastan 6 jasqa shekemgi balalardıń 80 procenti baqshalarǵa qatnaydı. 3jasqa tolǵansha yaslilerge baradı. Germaniyada balalar baqshası kóbinese túske shekem isleydi, kúnniń ekinshi yarımında balalar úylerinde boladı. Ol jerde kúni uzaytılǵan baqshalarda bar.
Mektep tálimi – 6 jastan 18 jasqa shekemgi balalarǵa tiyisli bolıp, ol májburiy yaǵnıy 12 jıl dawam etedi. Oqıw mámleketlik mekteplerde biypul. Oqıwshılarǵa oqıw qollanbaları, ásirese sabaqlıqlar esheyin tarqatıladı. Mekteplerdiń ayırımları túrli shólkemler, fondlardıń jeke menshik mektepleri esaplanadı, olarǵa jergilikli hákimiyat qárejet jaǵınan járdem beredi. Lekin jeke menshik mektepler onshalıq kóp emes.
Baslawısh tálim. Oqıw bul jerde 6 jastan baslanadı hám 4 jıl dawam etedi. (tek Berlin hám Brandenburg qalalarında 6 jıl) Oqıwdıń dáslepki 2 jılında baslawısh klass oqıwshılarına baha qoyılmaydı, olarǵa ulıwma minezleme beriw menen sheklenedi. Baslawısh mektepte 4 jıl oqıǵannan keyin balalar jónelis basqıshındaǵı mektepke ótedi. Bul jerde 5-6 klasslarda jónelis mektep tipine baylanıslı yaki baylanıssız túrde arnawlı baǵdarlama tiykarında oqıtıladı. Bunda balalardıń ata-anaları mektep tipin tańlaw yaki ózgertiw imkaniyatına iye boladı.
Keyin balalar kelesi tiptegi mekteplerge ótedi. Olar: tiykarǵı, arnawlı mektep (fizikalıq jaqtan rawajlanıwında kemshiligi bolǵan anomal balalar ushın), real uchilishesi (matematika hám medicinalıq pánler oqıtılatuǵın orta oqıw ornı), gimnaziya, ulıwma bilim beriwshi mektepler h.t.b.
Derlik 30 procent bala1 basqıshtı tamamlaǵannan keyin tiykarǵı mektepke ótedi. 9 yaki 10 jıllıq oqıw tamamlaǵannan keyin kásiplik tayarlıqqa ótiledi. Hám 18 jasqa shekem parallel’ ráwishte qasip-óner úyrenedi. Tiykarǵı mektepti tabıslı tamamlaǵanlar ónermentshilik hám sanaat kárxanalarında islewi múmkin.
Real uchilishe tiykarǵı mektep penen joqarǵı basqısh mektebi aralıǵında turadı. Qaǵıyda boyınsha bul jerde oqıw 6 jıl, 5 klasstan 10 klassqa shekem dawam etedi hám tolıq orta maǵlıwmat beriw menen tamamlanadı. Uchilisheni pitkergenler arnawlı orta oqıw ornına yaki joqarı basqıshtaǵı kásip-óner mektebine kirip oqıw huquqına iye boladı.
9 jıllıq gimnaziya (oqıw 5-13 klasslar) Germaniyadaǵı joqarı basqısh, dástúriy mektep esaplanadı. Bunda 11-13 klasslar joqarǵı oqıw ornına tayarlaw kursları xızmetinde atqaradı. Gimnaziyanı pitkergenlik haqqındaǵı guwalıq joqarı oqıw ornına kirip oqıw imkaniyatın beredi.
Keyingi basqısh ulıwma bilim beriwshi mektepler bolıp, onda úsh túrdegi mektep birlestiriledi.
Germaniyada óz waqtında bilim ala almay qalǵan adamlar ushında bilim alıwǵa imkaniyat jaratılǵan. Olar keshki mekteplerde 5-6 jıl oqıp attestat alıw huquqına iye.