11-tema. Paskal tili programmalastırıw tiliniń álippesi, buyrıqlar sisteması hám operatorları

Program PS; Type t=array[1..200] of integer

Yüklə 48,41 Kb. səhifə 3/4 tarix 14.04.2023 ölçüsü 48,41 Kb. #98055

11-tema HEMISKE

Bu səhifədəki naviqasiya:

• 5. Funkciya hám proceduralar.
• 6. Operatorlar.
• Menshiklew operator.

Program PS; Type t=array[1..200] of integer; Var x: t; i: integer; Begin

For i:=1 to 200 do read(x[i]); For i:=0 to 99 do write(x[200-i], ‘ ’,x[100-i]) End.

4. Ózgeriwshiler. Ulıwma jaǵdayda
var x11, x12,...,x1n: T1; x21,x22, ...,x2n:T2; ...;xm1,xm2: Tm;
kórinisinde jazıladı. Bul jerde var bólim atı, variable sózinen alınıp, ózgeriwshi mánisin bildiredi; {x1i, i=1,n} T1 tipine tiyisli ózgeriwshi atları;
{x2i, i=1,n} T2 tipine tiyisli ózgeriwshiler;
{xmi, i=1,n} Tm tipine tiyisli ózgeriwshiler;
var k,i,t:integer; {k,i,t ózgeriwshileri pútin sanlı ózgeriwshi}, a,b:real; {a,b haqıyqıy san}, p,g: char; {p,q simvollı ózgeriwshiler}.
5. Funkciya hám proceduralar. Bul bólimde programma ushın zárúr bolǵan, belgili bir maqsetke baǵdarlanǵan funkciya hám proceduralar keltiriledi.
Funkciyanıń programmalıq strukturası:
function (q1:T1;q2:T2;...;qn:Tn):T;
kórinisinde jazıladı. Bul jerde {qi, i=1,n} formal parametrler: T-funkciya esaplanǵanda nátije tipi; nátiyje funkciya atına menshiklenedi. Mısal:
function f(a:real; var b; t): real;
function g(var a,b:integer): integer;
function h(a:integer): char;
Eger programmada proceduradan paydalansaq óniń strukturası tómendegishe:
procedure
(formal parametrler);
kóriniste jazıladı. Bul jerde formal parametrler dizimine kiriwshi parametrler, shıǵıwshı parametrler hám olardıń tipi kórsetiledi.
Mısal:
1. procedure str(a,b,c :real; var s: real);
procedure prim(k:integer; var p : integer);
2. procedurestr(a,b,c :real; var s: real);
Var p: real;
Begin p:=(a+b+c)/2;
s:=sqrt(p*(p-a)*(p-b)*(p-c));
end.
6. Operatorlar. Programmanıń orınlanıwı begin sózi menen baslanadı, end penen tamamlanadı hám programma sońına “.“ belgisi qoyıladı. Bul bólim programmasınıń tiykarǵı orınlanıw ortalıǵı bolıp, operatorlar arasında “;” belgisi qoyıladı. Mısal: Program nnm; Var a₁; a₂; … a_n; begin p₁; p₂; ... p_n; end.
Bul jerde nnm – programma ataması; a₁; a₂; … a_n; - ózgeriwshilerdi daǵazalaw;
p₁; p₂; ... p_n; - operatorlar; end. - programma sońı.
Menshiklew operator. Menshiklew operatorı ańlatpanıń mánisin identifikatorǵa menshiklew ushın xızmet etedi. Ol ulıwma jaǵdayda a:=b; kórinisinde jazıladı. Bul jerde ”:=” menshiklew operatorı belgisi; a ózgeriwshinińatı – identifikator; b – ańlatpa, dara jaǵdayda ózgeriwshi yaki ózgermes bolıwı da múmkin. Menshiklew operatorı eki basqıshta orınlanadı. 1 – basqıshta b ańlatpanıńmánisi esaplanadı, 2 – basqıshta a ózgeriwshige menshiklenedi. Menshiklew operatorınıńońtárepindegi b ańlatpa hám a ózgeriwshi bir tipke tiyisli bolıwı kerek. Eger b ańlatpa integer yamasa real tipine tiyisli bolsa, onda arifmetikalıq menshiklew operatorı dep ataladı. Arifmetikalıq ańlatpada a ózgeriwshi real tipine tiyisli bolsa, b ańlatpa real hám integer tiplerinen ibarat bolıwı múmkin. Arifmetikalıq menshiklew operatorlarına mısallar:
Var i: integer; a, b, s, r, x: real; ... i = i + 1; s: sqrt (sqr(a) + sqr(b));
b:= 2 pi r; ...
Eger b ańlatpa logikalıq ańlatpa bolsa, onda menshiklew operatorına logikalıq menshiklew operatorı dep ataladı. Mısal: Var a, b: boolean; ...
a:=(2.5 + 3.4)< > (5.3 + 0.1);
b:=(5>3)and(1<0.2); operatorları orınlanǵanda a logikalıq ózgeriwshisi “true” mánis, b logikalıq ózgeriwshisi ”false” mánis qabıl etedi.
Logikalıq ańlatpalarda ámeller tómendegi tártipte orınlanadı:

1. 
   not (biykarlaw);
   
2. 
   , /, div, mod, and – mul`tiplikativ ámeller;
   
3. 
   +, -, or, xor – additiv ámeller;
   
4. 
   <, < =, >, > =, =, < > - qatnas ámelleri;
   

Bul jerde qatnas ámellerine eń tómen prioritet beriledi. Teń prioritetli ámeller turǵan ornına qaray shep tárepten tártip boyınsha orınlanadı. Ámellerdiń orınlanıw tártibin ózgertiw ushın elementar matematikadaǵı sıyaqlı qawıslarǵa alıw jetkilikli.

Yüklə 48,41 Kb.

Dostları ilə paylaş: