12-mavzu. Avtomatik rostlagichlar tuzilishi va sinflanishi

12.3. Proportional rostlagichlar 
Umumiy ma'lumot
Bu rostlashning proportsional qonuniga muvofiq ishlaydigan rostlagichlar.
y = k * x 
Ushbu proportsional rostlash qonuniyati (inertsiyasiz ulanish), bu erda k -
proportsionallik koeffitsienti (P-rostlagichlarning sozlash parametrlari).
Statik xarakteristika
12.6. rasm. Proportsional rostlagichning statik xarakteristikasi
Konstruktsiyasiga ko’ra
rostlagich
kuchlanish koeffitsienti
bo'lgan
kuchaytirgichdir (elektr, pnevmatik, gidravlik kuchaytirgich bo'lishi mumkin).
Amalda, odatda k koeffitsienti emas balki unga teskari bo’lgan koeffitsient

---

---

absolyut xatolik rostlanadi.

bu erda δ - proportsionallik chegarasi, bu RO bir pozitsiyadan ikkinchisiga
o'tganda Y ning chiqish qiymati necha foizga o'zgarishini ko'rsatadi.
P rostlagichga misol.
12.7. rasm Bosimni barqarorlashtirish uchun P-rostlagich
bu erda 1 – trubao’tkazgich; 2 - RO; 3 - membran qutisi; 4 - membrana;
5 - prujina; 6 - shtok; 7 - zatvor; 8 - o'tish teshigi
Kirish kattaligi ΔP - bu joriy va berilgan bosim o'rtasidagi farq
ΔP = P
j
– P
b 
Chiqish kattaligi l – shtokning ko’chishi.
Ishlash printsipi: 
Agar P
j
= P
b
bo'lsa, unda ΔP = 0, l = 0 rostlagichning muvozanat holatida
bo’ladi.
Xuddi shu bosim yuqorida va pastda joylashgan membranaga bosim o'tkazadi,
shuning uchun hech qanday harakat bo'lmaydi.
Agar P
j
> P
b
bo'lsa, u holda membrana prujinani bukadi va siqadi, shtok pastga
tushadi va trubao’tkazgichdagi oqimni kamaytiradi va bu P
j
ning pasayishiga olib
keladi.
Agar P
j
< P
b
bo'lsa, u holda membrana yuqoriga egilib, u bilan birga prujina
va shtok yuqoriga tortib olinadi, truboprovod oqimi ko'payadi va bu P
j
ning
ko'payishiga olib keladi.
Ushbu sxemada K ni quyidagicha aniqlash mumkin:
bu yerda S – membrana yuzasi;
C – prujinaning qattiqligi.
Agar turli hil qattiqlik datajasiga ega bo’lgan prujinaga ega bo’lsak rostlagichni
turli hil P
b
ga rostlashimiz mumkin bo’ladi.

---

---

12.8. rasm. Vaqt xarakteristikasi

bu yerda ΔD – dinamik hatolik;
ΔS – statik hatolik.
P rostlagichlarning muhim hususiyati ularda statik hatolikning mavjudligidir.
Afzalliklari: qurilma va ekspluatatsiyaning soddaligi, yuqori ishonchlilik,
yuqori tezlik, biroq Pz rostlagichnikidan pastroq.
Kamchiliklari: statik hatolik hisobiga unchalik katta bo’lmagan aniqlik.

http://fayllar.org