12-Mavzu. Loyixalarni mazmuni va maqsadi

12.3.Investitsiyaviy loyixalarning xayotiy turkumi (davri). Investitsiya 
loyihalari xujjatlarini tayyorlash bosqichlari. Investitsiyalashning imkoniyatlarini 
qidirishni tashkil etish. Loyixalarni birlamchi tayyorlash masalalari. 
Investitsiya loyihasi (loyiha) - iqtisodiy, ijtimoiy va boshqa manfaat ko’rish 
maqsadida investitsiyalar kiritgan holda oldindan belgilangan muddat mobaynida 
amalga oshiriladigan o’zaro bog’liq tadbirlar va ishlar kompleksidir.
O’zbekiston Respublikasida investitsiya loyihasini amalga oshirish shartlariga 
bog’liq holda investitsiya loyihasi hujjatlari quyidagicha izchillikda ishlab chiqiladi:
a) dastlabki texnik-iqtisodiy asoslash (DTIA) - moliyalashtirish manbalari va 
shartlarini kelishish; 
b) dastlabki texnik-iqtisodiy hisoblash (DTIH) - moliyalashtirish manbalari va 
shartlarini kelishish; 
v) ishchi loyiha-tanlov hujjatlari. 
Investitsiya loyihasining DTIA (DTIH) bo’yicha xulosalarni ko’rib chiqish va 
tayyorlash quyidagi tartibda amalga oshiriladi: 
a) O’zbekiston Respublikasi "Davarxitektqurilish" qo’mitasi tomonidan - DTIA 
(DTIH) hamda tegishli vazirliklar va loyiha tashabbuskorlari bo’lgan idoralarning - 
SHaharsozlik kodeksi talablariga, normativ hujjatlar talablariga va qabul qilinayotgan 
qurilish qiymatining qaror topgan bozor kon’yunkturasi darajasiga muvofiqligi 
yuzasidan tarmoq xulosasi taqdim etilgan vaqtdan boshlab ikki hafta muddatda; 

---

b) O’zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi tomonidan - DTIA (DTIH) va 
"Davarxitektqurilish" qo’mitasining quyidagilar bo’yicha xulosasi taqdim etilgan 
vaqtdan boshlab ikki hafta muddatda:
DTIA bo’yicha - iqtisodiyotni barqaror, mutanosib rivojlantirishni ishlab chiqarish 
kuchlarini oqilona joylashtirishni, tarkibiy qayta o’zgartirishlarni, tarmoqlararo 
kooperatsiyalashni amalga oshirishni, investitsiya siyosatini ro’yobga chiqarishni, 
ishlayotgan quvvatlardan foydalanishni, shuningdek xom ashyo va ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotlar bozori kon’yunkturasini ta’minlash nuqtai nazaridan 
loyihani amalga oshirishning umumiy iqtisodiy maqsadga muvofiqligini baholash 
yuzasidan; 
DTIH bo’yicha - ijtimoiy ahamiyatini, ijtimoiy sohaning alohida tarmoqlarini va 
"boshqa tarmoqlar"ni rivojlantirish bo’yicha Hukumat qarorlariga muvofiqligini ishlab 
turgan quvvatlardan foydalanishni va ularni joylashtirishni maqbullashtirishni hisobga 
olgan holda baholash yuzasidan; 
v) O’zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo 
vazirligi tomonidan - DTIA (DTIH) hamda "Davarxitektqurilish" qo’mitasining tavsiya 
etilayotgan marketing kontseptsiyasi, tayyor mahsulotni sotish istiqbollari asosida jahon 
bozori kon’yunkturasi, shuningdek tavsiya etilayotgan texnologiyaga muvofiq asbob-
uskunalarning narxlarning cheklangan parametrlari nuqtai nazaridan loyihani amalga 
oshirish imkoniyatini baholash yuzasidan xulosasi taqdim etilgan vaqtdan boshlab ikki 
hafta muddatda ko’rib chiqiladi.
Tashabbuskor tomonidan talab qilinayotgan asbob-uskunalar (texnologik liniya), 
shu jumladan yakka tartibda tayyorlanayotganlarining to’liq va mufassal tavsifini 
taqdim etish mumkin bo’lmagan taqdirda asbob-uskunalarning narxlarining cheklangan 
parametrlari Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi tomonidan 
TIA(TIH)ni ekpertizadan o’tkazish jarayonida baholanishi mumkin. Tashqi iqtisodiy 
aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi hamda Iqtisodiyot vazirligi o’z vakolatlari 
doirasida tashabbuskorga investitsiya loyihalarining DTIA (DTIH)ni ishlab chiqishda 
prognozlanayotgan uch besh yillik davr uchun ichki va tashqi bozorlar marketingini 
ishlab chiqishni tashkil etishda ko’maklashadilar.
g) O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan - DTIA (DTIH) va 
"Davarxitektqurilish" qo’mitasi, Iqtisodiyot vazirligi hamda Tashqi iqtisodiy aloqalar, 
investitsiyalar va savdo vazirligining quyidagilar bo’yicha xulosalari taqdim etilgan 
vaqtdan boshlab ikki hafta muddatda: 
DTIA 
bo’yicha 
- 
loyihaning 
moliya-iqtisodiy 
samaradorligini 
va 
qoplanuvchanligini 
baholash, 
loyihaning 
maqbul 
parametrlariga 
erishishni 
ta’minlaydigan 
moliyalashtirishga 
ehtiyojni 
aniqlash, 
shuningdek 
loyihani 
moliyalashtirishning tavsiya etilayotgan variantlarini baholash yuzasidan; 
DTIH bo’yicha - loyihani amalga oshirishning mumkin bo’lgan variantini tanlash, 
moliyalashtirishning tavsiya etilayotgan sxemasining maqbulligi, loyihaning maqbul 
parametrlariga erishishni ta’minlaydigan moliyalashtirishga ehtiyojini aniqlash 
yuzasidan; 
d) xizmat ko’rsatuvchi bank tomonidan - DTIA (DTIH) va "Davarxitektqurilish" 
qo’mitasi, Iqtisodiyot vazirligi hamda Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo 
vazirligining loyihaning iqtisodiy samaradorligi, loyiha tashabbuskorlarining kredit 

---

tarixini o’rganish, pul oqimlari tahlili, tavakkalchiliklarni baholash va loyihaning 
maqbul parametrlariga erishishni ta’minlaydigan moliyalashtirishga ehtiyojini aniqlash 
yuzasidan xulosalari taqdim etilgan vaqtdan boshlab ikki hafta muddatda. 
Moliyalashtirishni byudjet mablag’lari hisobiga (boshqa manbalardan foydalanmasdan) 
amalga oshirish nazarda tutilayotgan ob’ektlar bo’yicha xizmat ko’rsatuvchi bankning 
ekspert xulosasi talab qilinmaydi.
Iqtisodiyot vazirligi va Moliya vazirligining ijtimoiy ahamiyatga ega bo’lgan 
ob’ektlar, jalb etilayotgan kreditlarni to’lash uchun mablag’lar taqchilligini byudjet 
mablag’lari hisobiga uzishni nazarda tutadigan DTIA (DTIH) bo’yicha xulosalarida 
nazarda tutilayotgan byudjet mablag’larining maqsadga muvofiqligi (muvofiq emasligi) 
hamda hajmlari, shu jumladan soliq imtiyozlari berish to’g’risidagi xulosalar mavjud 
bo’lishi kerak.
Vakolatli ekspertiza organlari qayta tashkil etilgan taqdirda xulosa huquqiy voris 
bo’lgan tashkilot tomonidan beriladi. 
DTIA (DTIH)ni tasdiqlash to’g’risidagi hujjat loyihaning nomi, uning 
tashabbuskori, qurilishning cheklangan qiymati (shu jumladan, import texnologik va 
boshqa asbob-uskunalarni sotib olish xarajatlari), ob’ektning hisoblab chiqilgan 
quvvatini (ishlab chiqariladigan mahsulotning yillik hajmi va nomenklaturasini), 
shuningdek iqtisodiy samaradorlik ko’rsatkichlarini, shu jumladan eksport hajmi 
to’g’risidagi ma’lumotlarni o’z ichiga olishi kerak. 
Loyihaning tasdiqlangan DTIA (DTIH) parametrlari, shu jumladan, xarajatlar 
turlari bo’yicha moliyalashtirishning cheklangan limitlari asosida loyiha tashabbuskori 
tomonidan, belgilangan tartibda: 
a) moliyalashtirish manbalari belgilanadi va kelishiladi; 
b) pudratchilarni va loyiha bo’yicha xarid qilinadigan texnologik - asbob-
uskunalarni yetkazib beruvchilarni aniqlash uchun tanlov hujjatlari ishlab chiqiladi.
Xalqaro moliya va iqtisodiyot institutlari (XMII) - davlatlararo bitimlar asosida 
tashkil etilgan, O’zbekiston Respublikasida investitsiya loyihalarini moliyalashtiruvchi 
(hamkorlikda moliyalashtiruvchi) institutlardir. 
Xorijiy hukumat moliya tashkilotlari (XHMT) - O’zbekiston Respublikasida 
investitsiya loyihalarini moliyalashtiruvchi (hamkorlikda moliyalashtiruvchi) xorijiy 
hukumat moliya tashkilotlaridir.
XMII va XHMT qarz mablag’lari jalb etilgan holda ro’yobga chiqariladigan 
loyihalarni ko’rib chiqish va tayyorlash ikki bosqichda amalga oshiriladi.
Birinchi bosqichda loyiha tashabbuskorlari "Davarxitektqurilish" qo’mitasi, 
Iqtisodiyot vazirligi, Moliya vazirligi hamda Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va 
savdo vazirligiga XMII(XHMT)ning baholashdan oldingi missiyalari hisobotlari 
asosida tayyorlangan, loyiha qiymatining dastlabki bahosini va jalb etiladigan qarz 
mablag’lari miqdorini o’z ichiga oluvchi loyihani amalga oshirish zarurligi to’g’risida 
takliflar kiritadilar.
XMII(XHMT)ning 
loyihani 
moliyalashtirish/hamkorlikda 
moliyalashtirish 
yuzasidan roziligi olingan taqdirda ularning baholash komissiyalari hisobotlari asosida 
O’zbekiston Respublikasi bilan XMII(XHMT) o’rtasida o’zaro anglashuv to’g’risidagi 
memorandum belgilangan tartibda imzolanadi. Ikkinchi bosqichda loyiha tashabbuskori 

---

XMII(XHMT)ning baholash missiyasi hisoboti asosida TIAni ishlab chiqadi va ayni bir 
vaqtda ko’rib chiqish uchun vakolatli ekspertiza organlariga taqdim etadi.
O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi mablag’lari 
hisobiga 
moliyalashtirishga(hamkorlikda 
moliyalashtirishga)tavsiya 
etilayotgan 
investitsiya loyihasining DTIA(DTIH) va TIA(TIH) ushbu bo’limda bayon qilingan 
talablarni hisobga olgan holda ishlab chiqiladi (3.3.1-chizma). 
Loyihaoldi hujjatlari - qabul qilingan parametrlarga ko’ra loyihani amalga 
oshirishning imkoniyati va maqsadga muvofiqligini, shuningdek uning hayotiyligini 
asoslab beruvchi hujjatlar yig’indisi hisoblanadi