14-mavzu. O’zbekistonda demokratik fuqarolik jamiyati asoslarining shakllanishi, amalga oshirilgan siyosiy islohotlar. Iqtisodiy islohotlar, xususiy mulkchilikning shakllanishi. O’zbekistonda bozor munosabatlarining rivojlanishi. Reja

O`zbеkiston ko`ppartiyaviylik tizimiga asos solinishi, dastlabki asosiy partiyalarning shakllanishi.
Siyosiy partiyalarni tuzish va ularning faoliyat ko’rsatish prinsiplari

• 
  ixtiyoriylik
  
• 
  a’zolarning teng huquqliligi
  
• 
  o’zini-o’zi boshqarish
  
• 
  qonuniylik
  
• 
  oshkoralik
  

Quyidagilar ta’qiqlanadi: Irqiy, milliy, ijtimoiy, diniy adovat va nafratni targ’ib etuvchi, zo’rlikka va konstitutsiyaviy tuzumni ag’darib tashlashga chaqiruvchi siyosiy partiyalar.
O’zbekistonda 5 ta siyosiy partiya faoliyat yuritmoqda.
1. O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi 1991 yil 1 noyabrda Toshkentda bo’lib o’tgan ta’sis quriltoyida tashkil topgan. Ushbu quriltoyda uning Dasturi va Nizomi qabul qilindi. O’zbekiston XDPsining "O’zbekiston ovozi", "Golos Uzbekistana" gazetalari va "Muloqot" jurnali nashr etilmoqda.
2. 1995 yil 18 fevralda O’zbekiston «Adolat» sotsial-demokratik partiyasi (SDP) tuzildi. Partiyaning Toshkentda bo’lgan I - ta’sis Qurultoyida uning Dasturi va Nizomi qabul qilindi. "Adolat" sotsial-demokratik partiyasining "Adolat" nomli ijtimoiy- siyosiy haftalik gazetasi nashr etilmoqda.
3. O’zbekistonda faoliyat ko’rsatayotgan partiyalardan yana biri-Milliy tiklanish demokratik partiyasidir (MTDP). U 1995 yil 3 iyunda Toshkentda bo’lib o’tgan ta’sis qurultoyida tuzildi va partiyaning Dasturi va Nizomi qabul qilindi. O’zbekiston MTDPsining "Milliy tiklanish" haftalik gazetasi nashr etilmoqda.
4. 2003 yil oxirida O’zbekiston Liberal-demokratik partiyasi tashkil topdi. Uning maqsadi tadbirkorlar va ishbilarmonlar manfaatini himoya qilishdan iborat.
O’zLDP ning «XXI asr» haftalik gazetasi nashr etilmoqda.
5. O’zbekiston ekologik partiyasi 2019 yil 8 yanvarda tashkil etildi. Partiyaning maqsadi - atrof-muhitni muhofaza qilish va tabiiy resurslarni tejash biznesi davlat, jamiyat va mamlakatning har bir fuqarosining biznesiga aylanishiga yordam berish
O’zbekistonda turli jamoat tashkilotlari ham faoliyat ko’rsatmoqda. Jumladan, O’zbekiston kasaba uyushmalari turli kasb egalari bo’lgan xodimlarni jinsi, diniy e’tiqodlari, irqiy va milliy munosabatlaridan qat’i nazar ixtiyoriy birlashtiruvchi mustaqil ommaviy jamoat tashkiloti sifatidi faoliyat ko’rsatmoqda. Mustaqillik sharoitida ayollarni, ko’p bolali onalarni har tomonlama muhofaza qilishni yanada ko’chaytirish, mehnatkash va ijodkor ayollarni bozor iqtisodiyoti bilan bog’liq bo’lgan muammolarni hal etishga keng safarbar etish, ilm-fan sohasidagi ayollarning imkoniyatlarini yanada kengaytirish va ularni qo’llab-quvvatlash maqsadida Vazirlar Mahkamasining 1991 yil 1 martdagi O’zbekiston Respublikasi Xotin-qizlar qo’mitasi to’g’risidagi farmoyishi bilan Xotin-qizlar qo’mitasi tuzildi. O’zbekiston Respublikasi Xotin - qizlar qo’mitasining asosiy maqsadi jamiyatda xotin-qizlarning rolini oshirish, ularning ma’naviy va madaniy talablarini qondirish, ayollarga ijtimoiy –iqtisodiy, huquqiy va psixologik yordam berish, oilani, onalik va bolalikni himoya qilish, tinchlik va ijtimoiy taraqqiyot uchun ayollarning ishtirok etishlarini ta’minlashdan iboratdir. O’zbekiston Respublikasi Xotin-qizlar qo’mitasi tarkibida Qoraqalpog’iston Respublikasi, 12 ta viloyat xotin-kizlar qo’mitalari, Toshkent shahar xotin-qizlar qo’mitasi, 38 shahar, 170 tuman, 14 mingdan ortiq mexnat jamoalari va turar joylarda ashkil etilgan xotin-qizlar qo’mitalari faoliyat yuritmoqdalar. Qo’mita qoshida xotinqizlar toifalariga qarab tuzilgan turli-tuman professional, ijodiy va boshqa uyushmalar ishlamoqda.
1996 yil dekabrda O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmoni bilan Faxriylar kengashi - "Nuroniy" jamg’armasiga aylantirildi. Mustaqillik yillarida O’zbekistonda aholining keng qatlamlarini birlashtiruvchi 300 dan ortiq jamoat birlashmalari va nodavlat tashkilotlari shakllandi va faoliyat ko’rsatmoqda. Shular jumlasiga "Sog’lom avlod uchun" va "Ekosan" xalqaro jamg’armalari, "Mahalla" va "Navro’z" xayriya jamg’armalari, iste’dodli yoshlarni qo’llab – kuvvatlash maqsadida "Ulug’bek", "Iste’dod", "Mehr–shafqat va salomatlik", "Bolalar", "Amir Temur", "Alisher Novoiy", "Abdulla Qodiriy" jamg’armalari va boshqalar kiradi. Xulosa qilib aytganda, mustaqillik yillarida O’zbekiston fuqarolik jamiyati asoslari shakllantirildi. Bugungi kunda fuqarolik jamiyatining negizini tashkil etuvchi nodavlat va jamoat tashkilotlarining o’rni va ahamiyatini kuchaytirish ustuvor vazifa bo’lib turibdi. Ijtimoiy harakatlar Tadbirkorlar uyushmalari Kasaba uyushmalari «Nuroniy» jamg’armasi Siyosiy partiyalar Diniy uyushmalar Ijodiy uyushmalar Jamoatchilik, xayriya va boshqa fondler Xotin-qizlar, yoshlar, bolalar tashkilotlari va h.k. Kasb egalarining palatalari,
hay’atlari va boshqa korporatsiyalari Nogironlar tashkilotlari Jamoat birlashmalari quyidagi maqsadlarda tuziladi:

• 
  fuqarolik, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy huquqlar va erkinliklarni amalga oshirish va muhofaza qilish;
  
• 
  fuqarolarning faolligi va jamoatchilik ishlarini boshqarishda qatnashishini rivojlantirish;
  
• 
  kasbiy va havaskorlik qiziqishlarni qondirish; ilmiy, texnik va badiiy ijodni rivojlantirish;
  
• 
  aholining sog’lig’ini saqlash, xayriya faoliyatida qatnashish; madaniy-ma’rifiy, jismoniy – sog’lomlashtirish va sport ishlarini o’tkazish;
  
• 
  tabiatni, tarixiy va madaniy yodgorliklarni himoya qilish;
  
• 
  vatanparvarlik va insoniylik tarbiyasi;
  
• 
  xalqaro aloqalarni kengaytirish;
  
• 
  tinchlik va xalqlar o’rtasidagi do’stlikni mustahkamlash;
  
• 
  qonunda taqiqlanmangan boshqa faoliyatni amalga oshirish.