16-mavzu. Mehnat bozori va korxonalarda mehnat resurslaridan foydalanish

Ssuda foizi
-kapital egasiga uning kapitalidan ma`lum muddat oralig`ida foydalanganligi 
uchun to`lanadigan narxdir. 
Kapitaldan foydalanishni tahlil qilganda bugun sarflangan mablag`ni kelajakda 
sarflanadigan mablag` bilan taqqoslash yoki bugun olinadigan daromad bilan kelajakda olinadigan 
daromadni taqqoslash muhim ahamiyatga egadir. Bu erda vaqt omilini e`tiborga olish kerak 
bo`ladi. Bugungi sarflangan bir so`m bir yildan keyin sarflanadigan bir so`mga teng emas. Bularni 
bir-biriga tenglashtirish uchun, avval ularni bir vaqtga keltirish zarur bo`ladi. Turli xil yillardagi 
xarajatlarni yoki daromadlarni bir yilga keltirishda diskont ko`paytiruvchisidan foydalaniladi. 
Xarajat va daromadlarni bir xil boshlang`ich vaqtga keltirish hisob-kitoblariga 
diskontirlash
deyiladi. Bunday hisob-kitoblar investitsiya loyihalarini baholashda keng 
qo`llaniladi. Investitsiyalarni tahlil qilganda yillar davomida bo`ladigan xarajatlar bilan loyihadan 
olinidigan daromadlarni solishtirishga to`g`ri keladi. Kelajakda olinadigan daromadning nafi 

---

bugungi kunda olinadigan daromad nafidan kichik bo`ladi. Nima uchun deganda, joriy daromadga 
(ya`ni, bugungi kundagi daromadga) kelajakda foiz bo`yicha qo`shimcha daromad olish mumkin.
Loyihalarni tahlil qilishda loyiha qiymatini aniqlash uchun bugungi kunda qo`yilgan kapital 
mablag`lar bilan loyiha amalga oshirilgandan keyin olinadigan daromadlarni solishtirish zarur 
bo`ladi. Buning uchun joriy xarajatni va kelajakda olinadigan daromadni hisob-kitob qilish kerak. 
Loyiha
deganda, ma`lum maqsadga erishish uchun qilinadigan resuslar investitsiyasi 
tushuniladi. 
Investitsiya
-daromad olish uchun qo`yiladigan kapital mablag`. 
Investitsiyalash
-bu kapitalni yaratish yoki kapital zahirasini to`ldirish jarayonidir.
Investitsiyalash deganda, yalpi va sof investitsiyalash tushuniladi.