1.İxtiyari diqqət Qeyri-ixtiyari diqqət İxtiyaridən sonraki diqqət İxtiyari diqqət

2.Ehtiras- qüvvətli, uzunmüddətli və dərin hissdir. Ehtiras insanın 
şüurunun, daxili qüvvələrinin cəmləşməsində, vahid məqsədə 
yönəlməsində öz əksini tapır. Ehtiras çox böyük qüvvəyə malik olur. 
Ancaq əsas məsələ ehtirasın nəyə, hansı obyektə yönəlməsindədir. Bu 
cəhətdən ehtiraslar mənfi və müsbət olur. İnsanın qumara, spirtli 
içkilərə, pula, varlanmağa və s. olan ehtirası mənfi ehtiraslardır. Elmə, 
musiqiyə, incəsənətə, zəhmətə və s. olan ehtiras isə müsbətdir. Mənfi 
ehtiraslar əsiri olan adamlar həyatda insanların nifrətindən başqa bir 
şey qazanmırlar. Əsas məsələ müsbət ehtirasları inkişaf etdirməkdir. 
3.Stress- təzyiq, gərginlik deməkdir. Stress insanın gözlənilməz, gərgin 
şəraitlə rastlaşarkən keçirdiyi emosional haldır. Yəni qəflətən təhlükəli 

---

vəziyyətdə və ya mürəkkəb şəraitdə təcili surətdə müstəqil qərar qəbul 
etmək, hərəkət etmək lazım olarkən insanda özünü büruzə verən haldır. 
Stress vəziyyətində adamlar çox vaxt ətraf cisimləri düzgün qavramırlar, 
hafizələri dolaşır. Bəzən isə tam çaşır, məqsədyönlü hərəkət edə 
bilmirlər. Fizioloji və psixoloji stress vardır. Fizioloji stress zamanı ürək-
damar, tənəffüs sistemlərində dəyişikliklər baş verir, qanda biokimyəvi 
dəyişikliklər özünü göstərir. Psixoloji stress isə emosional və informasiya 
stresslərinə bölünür. İnformasiya yükü çox olduqda informasiya stressi 
əmələ gəlir, emosional stress isə təhlükəli, qorxulu, dərin inciklik 
şəraitində təzahür edir. 
4.Affektlər- ruhi təlatüm, həyəcanlanma deməkdir. Affektlər coşqun 
surətdə əmələ gəlib, kəskin xarici ifadəyə malik olan hisslərdir. Onlar az 
müddətli, lakin qüvvətlə cərəyan edirlər. Qeyz, dəhşət, həddən artıq 
şadlıq, kədər, qəzəb və s. affektə misal ola bilər. Affekt anında bəzi 
adamlar qışqırır, kəskin hərəkətlər edir, danışığını itirir, ayrı-ayrı 
hallarda isə heç bir söz deyə bilmir, tutulur, bayılır və s. 
5.Frustrasiya- aldanma, nahaq gözləmə, əhval pozğunluğu deməkdir. 
Frustrasiya insanın öz məqsədinə çatmasına maneçilik törədən real və 
ya xəyali maneələrlə rastlaşdığı zaman düşdüyü psixi vəziyyətdir. 
Frustrasiya yalnız o zaman meydana çıxır ki, insanın narazılıq və ya 
təmin olunmamaq səviyyəsi onun dözüm səviyyəsindən üstün olur. 
Frustrasiya halında insanda dərin psixi sarsıntılar baş verir. Bunun 
qarşısını almaq üçün psixi gərginliyə dözüm tərbiyə edilməlidir.