2. Kichik biznesning bozor

E – ishlab chiqarish maydoni, m²;
R – bir mahsulot ishlab chiqarish uchun zarur maydon;
D – ishlab chiqarish sikli.
Yoki 1m² maydondan olinadigan mahsulot hajmiga ko’ra:

Q=E×M₁×F_s

bu yerda:
M₁ – 1m² maydondan 1 sutkada olinadigan mahsulot hajmi.
Masalan: yiuv uchastkasi maydoni 100m², 1m²dan olinadigan mahsulot hajmi 10 dona, F_r = 340 sutka.

Q=100×10×340= 340000 dona.

Ushbu usul individual shaklda poyafzal tikishda, tikuvchilikda qo’llaniladi. Jihozlarni ta’mirlashda ishlab chiqarish quvvati ish o’rinlari soni va bir ish o’rnida ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga ko’ra aniqlanadi.

3.Ishlab chiqarish quvvatidan foydalanish ko’rsatkichlari

Ishlab chiqarish quvvatidan foydalanishga umumiy baho berishda quvvatdan foydalanish koeffitsienti qo’llaniladi:

bu yerda:
– haqiqatda ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi; – hisoblangan ishlab chiqarish quvvati.
Ishlab chiqarish quvvatidan foydalanish darajasi ekstensiv foydalanish koeffitsienti, intensiv foydalanish koeffitsienti va integral foydalanish ko’rsatkichlari orqali ifodalanadi.


;
bu yerda:
V_x – jihozning haqiqiy ishlagan vaqti, soat;
F_k – kalendar vaqt fondi;
F_r – rejim vaqt fondi.
Jihozlardan vaqt bo’yicha foydalanishning muhim ko’rsatkichlaridan biri bo’lib smenalik koeffitsienti hisoblanadi. Ushbu ko’rsatkich 2 xil usulda aniqlanadi:

1. 
   usulda ishlangan stanok smenalar sonini o’rnatilgan jihozlar soniga bo’lish orqali to’iladi.
   
2. 
   usulda 1 sutkada barcha smenalarda ishlangan stanok soatlar jihozning 1 smenadagi haqiqiy ish vaqti fondiga bo’linadi.
   

Mashinasozlik korxonalarida smenalik koeffitsienti 2 smenali ish tartibida 1,7
– 1,9 ga, 3 smenali ish tartibida 2,5 – 2,7 ga teng bo’ladi.

1. 
   usul aniqroq natija beradi, chunki bunda smena ichidagi to’xtashlar e’tiborga olinmaydi.
   
2. 
   usulda esa smena ichidagi yo’qotishlar hisob natijasiga ta’sir ko’rsatmaydi.
   

Jihozlardan ekstensiv foydalanish darajasiga baho berishda jihozni ishlab chiqarishga jalb etishni xarakterlaydigan ko’rsatkichlardan foydalaniladi. Bular o’rnatilgan jihozlarning jami jihozlar tarkibidagi ulushi; harakatdagi jihozning o’rnatilgan jihozlar tarkibidagi salmog’i:


; ;
bu yerda: