15 yanvar 2013-ъц ил
http://www.amu.edu.az
3
Həmin
günlərdə
respubli-
ka
rəhbərliyindən
Moskvaya
göndərilmiş digər teleqramda işə
deyilirdi: “ Respublikanın SSRİ güc
nazirlikləri hərbi kontingentini qeyri-
qanuni silahlı birləşmələri tərksilah
etmək üçün əməliyyat keçirəcəkləri
müddətdə yerləşdirmək və ərzaqla
təmin etmək imkanı vardır”.
Azər baycan Ali Soveti Rəyasət
Heyətinin müraciətinə əsasən SSRİ
Ali Soveti Rəyasət Heyəti yanvarın
15-də DQMV və bəzi başqa ra-
yonlarda fövqəladə vəziyyət elan
olunması haqqında” fərman verdi.
Bu fərmanla Azərbaycan SSR Ali
Sovetinə təklif edildi ki, Bakı və
Gəncə şəhərlərində, eləcə də baş-
qa yaşayış məntəqələrində qada-
ğan saatı tətbiq edilməsi də daxil
olmaqla hər cür lazımı tədbirlər
görsün.
İmperiya Azərbaycandakı hakimiy-
yət böhranından, bəzi respublika-
larda olduğu kimi, Bakıda da Sovet
hakimiyyətinin
devriləcəyindən,
be ləliklə, Azərbaycanı itirəcəyindən
qorxub Bakı ətrafına əlavə qoşun
hissələri, ağır texnika gətirməyə
başladı. AKP MK binası qarşısın-
da yanvarın 17-də izdihamlı mitinq
başlandı və ümumi tətil elan olundu.
Mitinqçilər tələb etdilər ki, Moskva
Ermənistanın Azərbaycana ərazi
iddiallarına qəti son qoysun. İmpe-
riyanın Bakıya və ətrafına yığdığı
qoşunlar Dağlıq Qarabağa və daim
erməni basqınlarına məruz qalan
bölgələrə göndərilsin.
SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyəti
yanvarın 20-də “Bakı şəhərində
fövqəladə vəziyyət tətbiq olunma-
sı haqqında” fərman verdi. Xal-
qı qəfildən yaxalamaq, ona divan
tutmaq, qırğın törətmək üçün qo-
şunlardan istifadə ediləcəyi, aman
verilməyəcəyi, habelə ən başlıcası
fövqəladə vəziyyətin elan olunacağı
vaxt gizli saxlanıldı. Bu vaxtın elan
olunması mərkəzin qanlı planları-
nı poza bilərdi. AXC-nin “radikal”
qanadı insanları şəhərin müxtəlif
yerlərində barikadalar qurmağa
təhrik etdi və onlara “silah, kömək
gələcək” vədlərini verdilər. Moskva-
nın Azərbaycan xalqına qarşı qanlı
planları haqqında xalqa məlumat
verilməsin deyə yanvarın 19-da
saat 19.27-də Azərbaycan Televi-
ziyasının enerji bloku partladıldı.
Xalqın xarici aləmlə əlaqəsi kəsildi.
Fövqəladə vəziyyətin yanvarın 20-
də, saat 00.00-dan başlanmasına
göstəriş verilməsinə baxmayaraq,
qoşun hissələri yanvarın 19-da
saat 21-dən ilk olaraq Türkan-Qala
tərəfdən şəhərə yeridildi. Bu qan-
lı əməliyyata SSRİ müdafiə nazi-
ri D.Yazov şəxsən rəhbərlik edirdi.
Ağır hərbi texnika çox asanlıqla ba-
rikadaları dağıtdı, Bakı qarnizonu
qoşunları, gətirilən hərbi hissələr,
hərbi gəmilərdən desant, xüsusi
cəza dəstləri hücuma keçdi. Şəhərin
əksər küçələrində əsgərlər gözya-
şardıcı qazdan istifadə edir, əliyalın
adamlara avtomat silahlardan güclü
atəş açırdılar və qaçıb sığınacaq-
larda gizlənənlər tanklar üzərindəki
projektorların köməyi ilə axtarılıb ta-
pılır, gülləbaran edilirdilər.
O, müdhiş gecədə gözü qanla dol-
muş hərbiçilər təsadüfən yola çıxan-
ları, yaşayış evlərini, təcili yardım
maşınlarını, şəhər nəqliyyatını atəşə
tutur, yaralıları öldürür, meyitləri
yandırır, təhqir edir, adamları tank-
ların tırtılları altına salıb əzabla öl-
dürür, eybəcər hala salırdılar. Bütün
bunlar az imiş kimi əsgərlər tibb
müəssisələrini mühasirəyə ala-
raq yararlı mülki şəxs lərin buraya
gətirilməsinə mane olurdular.
Bakıya və başqa yaşayış məntə-
qə lərinə sovet ordusunun hucumu
vaxtı 131 nəfər, o cümlədən 117
azərbaycanlı, 6 rus, 3 yəhudi, 3 ta-
tar öldürülmüş, 744 nəfər yaralan-
mış, 400 nəfər həbs edilmiş, 4 nəfər
itkin düşmüşdür. Hucum zamanı
evlərə, ictimai və şəxsi nəqliyyat
vasitələrinə, şəhər təsərrüfatına və
vətəndaşlara böyük maddi ziyan
dəymişdi.
Fövqəladə vəziyyət şəraitində par-
tizan müharibəsi aparmaq kimi avan-
türist çağırışları xalq rədd etdi. Qar-
şıya mövcud reallıqlar şəraitində həll
edilməsi mümkün olan məsələlər
qoymağa, mübarizəni dinc siyasi
vasitələrlə davam etdirməyə baş-
ladı. Şair Bəxtiyar Bahabzadə,
yazıçılar Anar və Elçin Ali Sovet
sədrindən fövqəladə sessiya cağırıl-
masını, ha disəyə qiymət verilməsini
tələb etdilər. Deputatların 1/3-nin
təşəbbusü ilə fövqəladə sessiya
keçirildi, baş vermiş faciyəyə siya-
si qiymət verməyə səy göstərildi.
Onu törədən ölkə və respublika
rəhbərlərinə qəti etiraz bildirildi.
Sessiya Bakı şəhərində fövqəladə
vəziyyət tətbiq edilməsi haqqında
fərmanın fəaliyyətini dayandırmaq,
ordu hissələrini şəhərdən çıxarmaq
barədə qərarlar qəbul etdisə də,
Moskva onlara əhəmiyyət vermədi.
Xalq demək olar ki, başsız qal-
mışdı. Belə bir ağır gündə yanvarın
21-də Böyük azərbaycanlı Heydər
Əliyev Azərbaycanın Moskvada-
kı daimi nümayəndəliyinə gələrək,
burada təşkil olunmuş, 6 minədək
adamın iştirak etdiyi izdihamlı yı-
ğıncaqda çıxış etdi, heç yerdən
kömək almayan doğma xalqı ilə
birgə olduğunu bildirdi. Ulu öndər
Heydər Əliyev çıxısında və verdiyi
müsahibələrdə 20 Yanvar faciəsinə
siyasi qiymət verdi. H.Əliyev xal-
qın qırılmasını hüquqa, demokrati-
yaya, humanizimə zidd, mərkəzin
və respublika rəhbərlərinin günahı
üzündən yol verilmiş kobud siya-
si səhv kimi ifşa etdi. O, çıxışın-
da qeyd etdi ki,
Dostları ilə paylaş: