201314 GӘLӘCӘYİn durumu
Yüklə 1,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Asiya vә Okeaniya
- Latın Amerikası
- 12. TRANSMİLLİ CİNAYӘTKARLIQ Transmilli mütәşәkkil cinayәtkarlıq şәbәkәlәrini daha güclü vә mürәkkәb qlobal tәsisаtа çеvrilmәdәn necә dayandırmalı
|
Afrika: CARdan olan doktor Nkosazana DlaminiZuma Afrika İttifaqı Komissiyasının ilk qadın sәdri olmuşdur. Subsahara Afrikasında qadınlar qanunvericilik orqanlarında 21.7%lә tәmsil olunurlar , Ruanda da isә parlament üzvlәrinin böyük әksәriyyәti qadınlardan ibarәtdir. 2013cü il tarixli Qlobal Gender Fәrqliliyi İndeksindә Subsahara Afrikasının dörd ölkәsi nisbәtәn yüksәk cәrgәlәrdә yer alır: Lesoto (16), Cәnubi Afrika (17), Burundi (22) vә Mozambik (26). Bu, qadınların mәşğulluq sahәsindә artan iştirakı ilә bağlıdır, lakin bu trend aşağı ixtisaslı vә aşağı ödәnişli işlәrdә müşahidә olunur. Hazırda, regionda orta doğum sәviyyәsi 5.1 faiz tәşkil edir vә gözlәnildiyi kimi, әsrin ortalarında 3 faizdәn aşağı düşmәyәcәk. Hәr gün baş verәn 800 ana ölümü halının 55%i Subsahara Afrikasının payına düşür vә dünyada baş verәn ana ölümü hallarının әksәr hissәsi, hәr 100,000 doğuşa 1,000 ölüm halının tәsadüf etdiyi bәzi ölkәlәr daxil olmaqla, bu regionun payına düşür. “Uşaqları Xilas Edin” proqramına uyğun olaraq Nigeriya ana olmaq üçün Yer kürәsindә әn pis ölkә sayılır. Afrika vә Yaxın Şәrqin 29 ölkәsindә 125 milyondan yuxarı qadın vә qız qadın sünnәtinin qurbanına çevrilmişdir. Kәnd tәsәrrüfatı işlәri ilә 52% qadının mәşğul olmasına baxmayaraq, onlar torpaq sahәsinә malik deyillәr, elәcә dә xarici şirkәt vә ya ölkәlәrin torpaq sahәlәrini әlә keçirmәlәrindәn әziyyәt çәkirlәr. Şimali Afrikada (32% müqabilindә 55%), Yaxın Şәrqdә (27% müqabilindә 41%) vә Subsahara Afrikasında (70% müqabilindә tәxminәn 85%) kişilәrә nisbәtәn qadınlar daha çox hüquqlarının pozulduğu işlәrdә çalışırlar. Cәnubi Afrikada hәr il cinsi xarakterli tәxminәn 60,000 hücum halı müşahidә olunur. Asiya vә Okeaniya: Yaponiya kimi ölkәlәrdә yüksәk gәlir vә tәhsil sәviyyәsi köhnә ailә strukturlarına meydan oxuyur; çoxlu sayda qadın әrә getmir. Әgәr ÜDM 16% artarsa, vә әgәr qadın vә kişilәrin iqtisadi sahәdә iştirak sayı bәrabәr olarsa, Yaponiya qarşısına qadınların parlamentdә iştirak payını hazırkı 9% dәn 2020ci ilә 30%ә artırmaq mәqsәdi qoymuşdur. Koreya Respublikası ilә birgә (burada qadınlar 10% rәhbәr vәzifә tuturlar) Yaponiya qadınların karyera imkanlarının yaxşılaşdırılması üçün Gender Mәsәlәlәri üzrә Mәqsәdli Qrup yaratmışlar. Qlobal Gender Fәrqliliyi İndeksindә qiymәtlәndirilәn 133 ölkә arasında Yaponiya 105ci, Koreya Respublikası isә 111ci yerdә yer alır. Şәrqi Asiya vә Okeaniya demәk olar ki, ibtidai, orta vә ali mәktәblәrә qәbulla bağlı oğlan vә qızlar arasında fәrqliliyi aradan qaldırıblar; bәzi ölkәlәrdә isә qızların sayı oğlanların sayından çoxdur. Bununla belә, UNESCOnun mәlumatlarına görә 2012ci ildә Cәnubi Asiyada ilkin mәktәb tәhlili ilә bağlı yalnız ŞriLanka vә Banqladeş gender mәqsәdlәrinә nail olmuşlar. Cәnubi Asiyanın bütün ölkәlәrinin Qadınlara Qarşı AyrıSeçkilik Hallarının Bütün Formalarının Lәğvi
haqqında Konvensiyanı qәbul etmәlәrinә baxmayaraq, BMTnin İnkişaf Proqramı mәlumat verir ki, regionda gender bәrabәrsizliyi insan potensialını 60.1% aşağı salır, eyni zamanda Ümumdünya Sәhiyyә Tәşkilatı qeyd edir ki, dünya üzrә ana ölümünün 30%i bu regionun payına düşür vә bu göstәrici üzrә ikinci yeri tutur vә bu da әsas etibarı ilә ikili hüquqi vә dini sistemin mövcudluğu ilә bağlıdır. Әsasәn, Asiyanın bir çox hissәlәrindә ikili hüquqi vә dini sistem sәbәbindәn mәcburi evlilik, zorakılıq, varisliklә vә torpaq sahәsinә yiyәlәnmәklә bağlı ayrıseçkilik, cehiz problemi vә namusun qorunması görә ölüm halları әvvәlkitәk geniş şәkildә yayılmış vә cәzasız qalmaqdadır. 2013cü ildә Әfqanıstanın konservativ parlament üzvlәri İslama ziddiyyәt tәşkil etdiyindәn Qadınlara qarşı Zorakılıq Hallarının Lәğv edilmәsi haqqında Qanunun lәğv edilmәsini tәlәb etmişlәr. “Gәnc kişilәri sosial media vasitәsilә qadınlara qarşı zorakılıq әmәllәrinin aradan qaldırılmasına cәlb edilmәsi” layihәsi Asiya vә Okeaniyada sosial medianın kömәkliyi ilә gender әsaslı zorakılıq hallarına son qoyulmasına çalışır. Oğlanlara üstünlük verilmәsi regionda çoxlu sayda ölkәni narahat etmәkdәdir; 2011ci ildә Hindistanda aparılmış әhalinin siyahıya alınması uşaqlar arasında cinsi әlamәtlәrinә görә qeyribәrabәrlik aşkar etmişdir, hәr 1000 oğlana cәmi 914 qız düşür. Çindә 2003cü ildәn 2005ci ilәdәk keçirilmiş “Qızlara Qayğı” proqramı cinsi baxımdan qeyribәrabәrliyi azaltmağa çalışmışdır. UNICEFin mәlumatlarına görә Nepal vә Hindistanın bәzi rayonlarında tәxminәn qızların 40%i erkәn yaşlarında ailә qururlar. Lakin, pançayatlarda (yerli kәnd şuraları) milyondan artıq hindli qadının iştirak etmәsi sayәsindә bu qeyrietik adәtin dәyişdirilmәsi gözlәnilir. Asiyanın qanunvericilik orqanlarında qadınlar 18.5%, Sakit okean hövzәsindә isә 15,9% tәmsil olunurlar. Siyasi kvota qәbul edildikdәn sonra Qırğızıstanda qadınların parlamentdә sayı 2005ci ildә 0%dәn 2010cu il seçkilәrindәn sonra 23.3%ә çatmışdır. Әrәbistanın qanunvericilik orqanlarında qadınların sayı 2010cu ildә 3.6%dәn 2013cü ilin dekabr ayında 15.9%ә qalxmışdır, lakin bir çox әrәb ölkәlәrindә qadınların hüquq vә azadlıqları aşağı sәviyyәdә qalmaqda davam edir. Qәtәrin qanunvericilik orqanlarında qadın yoxdur, Yәmәn vә Omanda isә yalnız bir qadın iştirak edir. Sәudiyyә Әrәbistanında bu cür ayrıseçkiliyin davam etmәsinә baxmayaraq, qadınlara ilk dәfә olaraq 2015ci ildә keçirilәcәk bәlәdiyyә seçkilәrindә iştirak etmәyә vә vәzifә tutmaq üçün öz namizәdliklәrini irәli sürmәyә söz verilib. 2013cü il Qlobal Gender Fәrqliliyi İndeksindә Әrәbistan ölkәlәri aşağı yerlәri tutmaqda davam edirlәr. Әrәb regionlarında әvvәlkitәk pәrәncә vә namus әnәnәlәri üstünlük tәşkil edir. Lakin, Malala Yousafzai nin timsalında bu cür әnәnәlәrә qarşı getdikcә daha çox sәsin ucaldığı müşahidә olunur.
Parlamentindә 36%, Avropa Komissiyasında 32% yerә malikdirlәr vә ABnin 28 prezidentinin dördü qadındır (Danimarka, Almaniya, Litva vә Sloveniya). Milli parlament üzvlәrinin 27%i qadınlardan ibarәtdir, 28 ölkәnin 13nin parlament üzvlәrinin 33%ni qadınlar tәşkil edirlәr. İslandiya, Finlandiya, Norveç vә İsveç gender fәrqliliyinin 81% vә 83% azaldaraq 2013cü il Qlobal Gender Fәrqliliyi indeksindә әn yüksәk yerlәri tuturlar. AB28 ölkәlәrinin әn iri mәşhur şirkәtlәrinin direktor şuralarında qadınların faizi 17% tәşkil edir (2010cu ildә 11.8%), әn yüksәk göstәricilәr İslandiya (49%) vә Norveçdәdir(42%). AB Komissiyasının gәlәcәkdә planlaşdırılacağı direktivi şirkәtlәrdәn rәhbәr vәzifәlәrdә 2015ci ilә 30% vә 2020ci ilә 40% qadın tәmsilçinin olmasını tәlәb edәcәk. ABdә qadınların universitet mәzunları arasında faizlәri 60% tәşkil edir vә 2012ci ildә 77.5% kişilәrlә müqayisәdә orta hesabla 83% qadın ali mәktәbi bitirmişdir. Lakin, qadınlar kişilәrlә müqayisәdә yerinә yetirdiklәri eyni işin 1 saatına 16% az mәvacib alırlar vә hәtta bu göstәrici ildә 31%dәn dә aşaрı olur, 32.6% qadın natamam iş qrafikindә çalışırlar. Bu hәm dә 65 yaş vә daha artıq yaşda olan qadınların 23%nin ahıllıq dövrünә tәsir göstәrir vә 17% kişilәrlә müqayisәdә yoxsulluq riski ilә üzlәşmәlәrinә gәtirib çıxardır (2011ci il üzrә mәlumatlar). Böyük Britaniyada yalnız 14% KOMa (kiçik vә orta müәssisәlәr) qadınlar rәhbәrlik edirlәr, vә Aspire Fondu qadınların biznes tәşәbbüslәrini dәstәklәmәk üçün tәsis edilmişdir. Almaniyada qadınların 2017ci ilә 30% mәtbuatda rәhbәr vәzifә tutmaları ilә bağlı kampaniya başlanmışdır. Polşanın ümumxalq seçkilәrinә yerli namizәdlәrin yalnız 35%nin qadınlar olması barәdә qәrar qәbul etmәsinә baxmayaraq, son seçkilәrdә Parlamentdә qadınların faizi 23.7% tәşkil etmişdir. Rusiya qanunvericiliyi qadınların parlamentdә 30%dәn az olmayaraq (hazırda 13,6% ilә müqayisәdә) yer almalarını, elәcә dә kişilәrә ailәdә rollarını artırmaq üçün imtiyazlar verilmәsini tәklif edir.
tәtbiq edilmәsi nәticәsindә yaxşılaşmışdır. Regionda әn inkişaf etmiş ölkәlәrin bәzilәrindә, mәsәlәn Argentina, Braziliya, KostaRika vә Çilidә qadınlar dövlәt rәhbәri seçilmişlәr. Mәrkәzi Amerika Parlamenti üzvlәrinin 21.6%ni qadınlar tәşkil edirlәr. Meksika Konqresi üzvlәrinin 36.8%i qadınlardan ibarәtdir vә prezident islahatları tәşәbbüsü bütün siyasi partiyalarda 50% qadınların iştirakını özünә daxil edir. 2013cü il Qlobal Gender Fәrqliliyi qeyd edir ki, regionda ümumi gender fәrqliliyi 70% Nikaraqua
(10), Kuba (15) vә Ekvadorla (25) bağlı aşağı düşmüş, Qvatemala (114), Surinam (110) vә çili (2013cü ildәki 91 yerdәn 2009cu ildә 64cü yerә düşmüş) isә bu baxımdan әn aşağı reytinqә malik ölkәlәr sayılır. Kişilәrә nisbәtәn daha çox qadın regionda tәhsilә malikdir, lakin әmәk haqqında fәrqlilik qalmaqdadır. İqtisadi vә siyasi inkişafa baxmayaraq, qadınların rifahı kişilәrin çoxluq tәşkil etdiklәri strukturlarda çәtinlәşdirilmәkdә davam edir. Qadınlar müxtәlif formalarda mütәşәkkil cinayәtkarlığın qurbanlarına çevrilirlәr, lakin onlar hәm dә bu cür hallara qarşı mübarizәdә daha әhәmiyyәtli rola malikdirlәr. Kәnd vә yerli qadınlar әn azı gündә 16 saat çalışır vә onların әmәyi çox vaxt ödәnilmir. Mәhdud qanunvericilik nәticәsindә anaların ölüm hallarının üçdә biri abort nәticәsindә baş verir vә anaların ömür boyu ölüm risklәri 0.4% tәşkil edir. Qadınların qәtlә yetirilmәsi regional problem olaraq qalır; minlәrlә qadın öz әrlәri vә qohumları tәrәfindәn qәtlә yetirilir vә bu cür hallar cәzalandırılmamış qalır. Şimali Amerika: ABŞda qadınların tәxminәn 10%i, Kanadada isә 31% hәyat yoldaşlarından çox qazanırlar. Kanadada müstәqil fәaliyyәt göstәrәn insanların üçdә birini qadınlar tәşkil edirlәr. Kişilәrә nisbәtәn getdikcә daha çox qadın universitet mәzunudur, buna baxmayaraq ABŞda topmenecerlәrin yalnız 15%ni qadınlar tәşkil edirlәr, vә qadınlar kişilәrә nisbәtәn 30% az mәvacib alırlar. Orta hesabla, qadınlar kişilәrin eyni işә görә aldıqları mәvacibin 82%ni alırlar; bu faiz Afroamerikalı qadınlar üçün 64%, vә LatınAmerikası qadınları üçün isә 55% tәşkil edir. Qadınların Siyasi Tәdqiqatı İnstitutunun apardığı tәhlil göstәrir ki, әgәr qadınlar kişilәrlә eyni sәviyyәdә aparılan işә görә eyni sәviyyәdә mәvacib alsalar, onda işlәyәn qadınlar arasında yoxsulluq sәviyyәsi 8.1%dәn 3.9% düşәcәk vә ölkәnin ÜDMi 3% artacaq. Hәlә tәsdiq edilmәmiş “Mәvacibdә Әdalәtlilik” haqqında Qanun layihәsi әmәyin ödәnişindә gender ayrıseçkiliyinә qarşı yönәlmişdir. Qadınların ABŞın qanunvericilik orqanlarında tәmsil edilmәsi yalnız 17.9% tәşkil edir, Kanada da isә bu göstәrici 24.7%dir. Hәm Amerika, hәm dә Kanada hökumәtlәri qadınlar üçün ailә planlaması üzrә daxili vә xarici proqramlarda kritik ixtisarlar etmişlәr. ABŞ әn bahalı doğuşların keçirildiyi, әn bahalı uşaq bağçalarının olduğu vә әn qısa valideyn mәzuniyyәtlәrinin (2012ci ildә özәl sektorların yalnız 11% işçisi ailә vәziyyәtinә görә ödәnişli mәzuniyyәt hüququndan yararlana bilmişdir) olduğu ölkәlәr sırasında yer alır. Hazırda, bu mәsәlә daha önәm kәsb edir, belә ki bir valideyni olan ailәlәrin faizi 1950 ci ildәki 7.4%dәn 2013ci ildә 32%ә yüksәlmişdir (Afroamerikalılar arasında demәk olar ki, 60%); ABŞda 30 yaşından aşağı qadınlar arasında 50% doğuş nikahdan kәnar baş verir vә tәxminәn 4 milyon aşağı gәlirli qadın vә tәnha analar işsizdirlәr vә heç bir maliyyә kömәklәri yoxdur. Kanada illik ödәnişli analıq mәzuniyyәti tәtbiq edir, lakin hәlә dә adekvat ailә dәstәyi problemini hәll etmәmişdir, mәsәlәn uşaqlara qayğı vә xәstәlik mәzuniyyәtlәri. Sorğu aparılmış yeni valideynlәrin 40%dәn çoxu dekretә çıxa bilmәdiklәrini vә dekretә çıxmış vә işә qayıtmış 81%i isә mümkün olsaydı dekret müddәtini uzatmaq istәdiklәrini bildirmişlәr. 6 yaşlı vә daha yuxarı yaşlı uşaqları olan vә işlәyәn qadınların sayı 1975ci ildәki 46%dәn 2012ci ildәki 80%ә yüksәlmiş, uşaqlı qadınlar orta hesabla uşaqları olmayan qadınlardan 12% az mәvacib alırlar. ABŞda qadınlara qarşı zorakılıq halları 1994cü ildә Qadınlara qarşı Zorakılıq Әmәllәrinin Dayandırılması haqqında Qanun qәbul edildiyi vaxtdan 55% azalmışdır. Ağ Ev qadınlara qarşı zorakılıq әmәllәrinin dayandırılmasına yardım kimi http://www.circleof6app.com/
Milli parlamentlәrdә qadınların sayı (bütün parlamentarilәrin %i) Qrafikdә Tәsir Tendensiyasının Tәhlilindәn istifadә edilir; bu, 2012 Gәlәcәk Hesablama İndeksinin bir hissәsidir (bax: Fәsil 2, SOFI 2012) Mәnbә: Parlamentlәrarası İttifaq
12. TRANSMİLLİ CİNAYӘTKARLIQ Transmilli mütәşәkkil cinayәtkarlıq şәbәkәlәrini daha güclü vә mürәkkәb qlobal tәsisаtа çеvrilmәdәn necә dayandırmalı? Mütәşәkkil cinayәt, qiyam vә terrorizm arasında әnәnәvi fәrq aradan götürülmәyә başlamış vә mütәşәkkil cinayәti yeni bazarlarla tәmin edilir vә demokratiya vә inkişafa olan tәhlükәni artırır. Bir çoxlarının transmilli mütәşәkkil cinayәtin miqyasını dәrk etmәlәrinә baxmayaraq, az sayda insan onun terror şәbәkәlәri vasitәsilә günügündәn genişlәnmәsini dәrk edir. Dünya hәlә dә mütәşәkkil cinayәtkarlığa qarşı mübarizә üçün mürәkkәb sistemlәr kompleksini qәbul etmәmişdir. Bu problemin milli sәviyyәdә vә ayrıayrılıqda hәll edilmәsi öz bәhrәsini vermir vә bu problem durmadan artır. Siyasәt, tәdqiqat vә dünya miqyaslı әmәliyyatların keçirilmәsi mәrkәzi kimi 2014cü ildә Sinqapurda INTERPOL Qlobal İnnovasiya Kompleksi açılmaq üzrәdir. BMTnin Narkotik vasitәlәr vә Cinayәtkarlıq İdarәsi (UNODC) bütün dövlәtlәri bütövlükdә TMKyә qarşı mübarizә aparmaq üçün qlobal strategiya vә әlaqәlәndirmәnin işlәnib hazırlanması vә hәyata keçirilmәsinә töhfә verәcәk milli strategiyalarını işlәyib hazırlamağa çağırmışdır; onun dövri regional hesabatları TMKyә qarşı dünya miqyasında mübarizә aparmağa dair dәyәrli mәlumat mәnbәlәridir. Bununla belә, UNODC qeyd edir ki, dövlәtlәr mütәşәkkil cinayәtkarlığa qarşı әsas beynәlxalq sәnәd olan BMTnin Transmilli Mütәşәkkil Cinayәtkarlığa qarşı Mübarizә haqqında Konvensiyasını ciddi şәkildә hәyata keçirmirlәr. UNODC digәr agentliklәrlә birgә Vyana yaxınlığında Beynәlxalq Korrupsiya Әleyhinә Akademiya tәsis etmişdir; onun mәqsәdlәrindәn biri TMC vә korrupsiyanın әlaqәsini üzә çıxarmaqdan ibarәtdir. Havocscope.com dünyanın 196 ölkәsinin 91dә $1.79 trilyon dәyәrindә ümumi qara bazarın mövcud olduğunu göstәrir; UNODC isә illik TMCnin $870 milyard tәşkil etdiyini qeyd edir. Xarakter baxımından cinayәtkarlığın maliyyә mәblәğinin hәcmi tәxmini mәlumdur, vә Havacsopenin aparıcı(illik) hesablamalarına görә marixuana vә kokain $227 milyard, saxta narkotik vasitәlәr $200 milyard, fahişәlik $187 milyard vә saxta elektron avadanlıqlar $167 milyard tәşkil edir. Qeyriqanuni ağac tәdarükü, qiymәtli daşlar hasilatı, tәhlükәli tullantıların basdırılması vә digәr ekoloji tәsirlәr sәbәbindәn әtraf mühitә dәyәn ziyanın iqtisadi xәrclәri mütәşәkkil cinayәtin yaratdığı tәsirlәr siyahısına daxil edilmir. CSIS / McAfee tәdqiqatı tutmuş $300 $ 1 trilyon civarında dәyişәn vә çox vaxt transmilli mütәşәkkil cinayәtlә bağlı olan dünya miqyaslı kibercinayәt / kiber casusluğu, vә ildә $2 trilyon hәcmindә olan digәr cinayәtlәrin konkret mәblәğini göstәrmişdir. Bu rәqәmlәrә şantaj vә 105 ölkәdәn әldә edilәn mәlumatlar daxil deyil; bununla da, mütәşәkkil cinayәtin ümumi mәblәği $3 trilyondan artıq – dünyanın hәrbi büdcәsindәn iki dәfә çox ola bilәr. NATOnun keçmiş Baş Komandanı bunun ildә $5 trilyondan artıq olduğunu göstәrmişdir. Global Financial Integrity (GFI) tәşkilatının tәqdim etdiyi hesabatda deyilir ki, inkişaf edәn ölkәlәr dәlәduzluq, korrupsiya vә kölgә iqtisadiyyatı ilә bağlı sövdәlәşmәlәr nәticәsindә inkişafla bağlı aldıqları yardıma nisbәtәn 10 dәfә artıq vәsait itirir. Aydın olmuşdur ki, TMC әleyhinә proqramlar istәnilәn ölkәnin inkişaf planının bir hissәsi olmalı vә cinayәt әmәllәrinә üz tutan vә valideynlәri QİÇSin qurbanı olmuş uşaqlar vә digәr sosial cәhәtdәn әzilәn tәbәqәnin artan sayına hәssas olan tәhlükәnin qiymәtlәndirilmәsi sistemi tәrәfindәn yardım edilmәlidir. GFI söylәyir ki, 2011ci ildә inkişaf edәn ölkәlәr $946.7 milyard itirmiş vә bu da, әvvәlki ildәn 13.7% çoxdur. BMTnin Narkotiklәrlә İş Qlobal Komissiyası belә bir qәnaәtә gәlmişdir ki, hüquqmühafizә orqanlarının “Narkotik vasitәlәrә qarşı Müharibәsi” uğursuzluğa düçar olmuş vә ABŞa 40 il әrzindә $2.5 trilyona başa gәlmişdir. Komissiya ictimai sәhiyyәnin cinayәtkarlaşmasına qarşı “paradiqmanın dәyişdirilmәsini” tövsiyә edir. Bәzi siyasi rәhbәrlәr TMCdәn pul әldә etmәk üçün potensial strategiya kimi narkotik vasitәlәrin leqallaşmasına yardım edirlәr. Qiymәtlәndirmәlәrә görә dünyada 272 milyon narkotik vasitә istifadәçisi vardır vә onlar arasında ildә 250.000 ölüm halı müşahidә edilir. Narkotik vasitәlәrin istifadәsi sahәsindә әn çox narahatedici hal ondan ibarәtdir ki, “yeni psixoaktiv maddәlәrin mәşhurluğu” durmadan artmaqdadır. Beynәlxalq Ticarәt Palatasının Kommersiya Cinayәti Xidmәtlәri kommersiya cinayәtlәrinin bütün formalarının izlәnmәsi vә onlara qarşı mübarizә aparılmasına kömәk edir. BDT vә Dәniz donanmasının әsas qüvvәlәri ilә birgә piratlılığa vә silahlı oğurluq hallarına qarşı uğurlu mübarizә aparılır. Mәlumat verilir ki, 2013cü ildә bu insidentlәr altı ildәn sonra әn aşağı sәviyyәyә düşmüş vә dünya üzrә 264 insidentin baş verdiyi haqda mәlumat verilmişdir vә 2014cü ilin ilk ayında 12 insidentin baş vermәsi haqda mәlumat verilmişdir. Afrikada qulların alverinin pik nöqtәsi ilә müqayisәdә hazırda qulların sayı daha çoxdur. Bu gün, qullarla bağlı rәqәm 12 milyon – 30 milyon arasında dәyişir vә bu hal әn çox Asiyada qeydә alınır. Hәr il iki – dörd milyon insan qul kimi satılır; UNODC qeyd edir ki, insan alverinin qurbanına çevrilmiş insanların 79%i cinsi istismara mәruz qalmışlar. Miqrantların qeyriqanuni ölkәyә gәtirilmәsi mәnfәәtli TMC fәaliyyәti sayılır; iki әsas ölkәyә gәtirilmә marşrutu – Şәrqi, Şimali vә Qәrbi Afrikadan Avropaya vә Cәnubi Afrikadan Şimali Amerikaya olan marşrutdur vә bunun ildә tәxminәn $6.75 milyard gәlir gәtirdiyi müәyyәn edilir. Dünya fәaliyyәtlәrinin әksәr hissәsinin İnternet vә mobil telefonlara keçmәsi TMCyә şәxsi vә biznes hәyatının bütün aspektlәrinә tәsir göstәrәrәk narkotik vasitәlәr vә insan alverindәn tutmuş kibercinayәtә qәdәr mәnfәәt gәtirәn fәaliyyәtlәri üçün geniş imkan açmışdır. Mәlumatların oğurlanması vә digәr kibercinayәt әmәllәri üçün qeyriqanuni şәkildә әldә edilmiş mәlumat vә vasitәlәr üzrә onlayn bazarlar durmadan artır vә cinayәtkar tәşkilatlar qeyriqanuni onlayn tәkliflәr irәli sürürlәr. Onlayn cinayәtin hәr bir versiyası üzrә cinayәti necә törәtmәyin mümkün olduğu barәdә mәşğәlәlәri hәr dәrsә $50$75 ödәmәklә İnternet vasitәsilә әldә etmәk mümkündür. Maliyyә böhranı vә maliyyә tәsisatlarının müflislәşmәsi TMC üçün yeni marşrutlar açmışdır. INTERPOL ekspertlәri kibercinayәtin xәrcinin kokain, marixuana vә heroin alverinin birlikdә götürdükdә xәrcindәn böyük olduğu barәdә xәbәrdar etmişdir. Gündә $5 trilyon hәcmindә kompüterlәr vasitәsilә beynәlxalq maliyyә köçürmәlәri beynәlxalq kibercinayәtlәr üçün şirnikdirici hәdәf rolunu oynayır. Onlayn cinayәtlәr konfederasiyası olan Beynәlxalq Kartye Alyansı başlıca olaraq FBRin ABŞ şirkәtlәrinin vә istehlakçılarının ildә itirdiklәri gәliri milyardlarla hesabladığı kibercinayәtin mәrkәzi olan Şәrqi Avropada yerlәşir. UNODC bu gün üzlәşdiyimiz әsas tәhlükәlәrin bәzilәrini işıqlandıran yeni qlobal tәbliğat kampaniyasına başlamışdır –bu tәhlükәlәr arasında insan alveri әsas narahatlıq doğuran mәsәlәlәrdәn biridir. Kampaniya ilә www.unodc.org/toc saytında tanış olmaq mümkündür, UNODC hәmçinin İnsan Alverinә dair Qlobal heszabat dәrc etmişdir. Üzv Dövlәtlәrdәn toplanan mәlumatlara әsaslanaraq, hesabat UNODCnin 2009 cu ildә topladığı son qlobal mәlumatlarından sonra vәziyyәtin necә dәyişdiyini qiymәtlәndirmәk yolunu vә nәyin edilmәli olduğu barәdә rәhbәr göstәrişlәri tәqdim edir.
Cәmiyyәtin bütün sektorlarının TMCyә qarşı qlobal konsensusun işlәnib hazırlanması üçün beynәlxalq kampaniya keçirmәlәrinin vaxtı çatmışdır. İӘİTnin Çirkli Pulların Yuyulmasına qarşı Maliyyә Tәdbirlәrinin İşlәnib hazırlanması Qrupu çirkli pulların yuyulmasına qarşı mübarizә aparmaq üçün 40 yaxşı tövsiyә irәli sürmüşdür, lakin bu cinayәt әmәllәri cәzasız qalır. İki konvensiya TMCnin hәll edilmәsindә razılıq әldә edilmәsinә kömәklik göstәrә bilәr: 2003cü ildә qüvvәyә minmiş BMTnin Transmilli Mütәşәkkil Cinayәtkarlığa qarşı Konvensiyası vә 2008ci ilin may ayında qüvvәyә minmiş Avropa Şurasının Çirkli Pulların Yuyulmasına qarşı Konvensiyası. Ola bilsin ki, bu konvensiyaların birinә әlavә edilmәklә, yaxud Beynәlxalq Cinayәt Mәhkәmәsi vasitәsilә maliyyә mәhkәmәsi sistemi TMCnin müxtәlif sahәlәrinә aidiyyәti tәşkilatlarla bağlı qәrarlara әlavә olaraq yeni orqan kimi tәsis edilә bilәr. Bu tәşkilatlarla әmәkdaşlıq etmәklә yeni sistem birdәfәlik mәsuliyyәtә cәlb edilә bilәcәk cinayәtkar qrupları (yuyulmuş çirkli pulların mәblәği üzrә müәyyәn edilәn) müәyyәn vә aşkar edәcәk. Bu, mәhkәmә işlәrini hazırlayacaq, şübhәli şәxslәrin dondurulmalı olan aktivlәrini müәyyәn edәcәk, şübhәli şәxslәrin hazırda olduqları yeri müәyyәn edәcәk, yerli orqanların hәbsi hәyata keçirmәk qabiliyyәtini qiymәtlәndirәcәk vә işi qabaqcadan seçilmiş çoxlu sayda mәhkәmәlәrdәn birinә göndәrәcәk. BMTnin sülhmәramlı qüvvәlәri kimi mәhkәmәlәr yaradıla vә hazırlıq keçә bilәrlәr vә sonra isә vәzifәlәrini yerinә yetirmәk üçün hazır ola bilәrlәr. İstintaq başa çatdırıldıqdan sonra cinayәtkar(ları) hәbs etmәk üçün hәbs orderlәri verilәcәk, onların aktivlәrinә çıxış dondurulacaq, mәhkәmә işi açılacaq vә sonra isә siyahı üzrә növbәti TMC qrupu üzrә tәdbirlәr görülәcәk. BMTnin Transmilli mütәşәkkil Cinayәtkarlığa qarşı Konvensiyasında ekstradisiyanın nәzәrdә tutulmasına baxmayaraq, mәhkәmәlәrә könüllü ölkәlәr arasından lotereya sistemi vasitәsilә BMTnin sülhmәramlı hәrbi qüvvәlәri kimi nümayәndәlәrә malik olmaları üçün yeni protokola ehtiyac olacaqdır. İlkin hökumәt maliyyәlәşdirilmәsindәn sonra sistem hökumәtin maliyyә yardımından asılı olmaqdan daha çox ittiham edilmiş cinayәtkarların dondurulmuş aktivlәrindәn maliyyә yardımı әldә edәcәk. Hәbslәri hәyata keçirmiş vә bu cür işlәrә baxan mәhkәmәlәr dondurulmuş aktivlәrdәn ödәniş alacaqlar.
Çağırış 12 çirkli pulların yuyulması vә cinayәt әmәllәrinin gәlir mәnbәlәri pik nöqtәsindәn 75%ә düşәn zaman ciddi şәkildә hәyata keçirilәcәk. Yüklə 1,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|