21 st 2022 64 muqanna qo’ZG’oloni va uning oqibatlari

---

International Conference on Developments in Education, Sciences and Humanities 
Hosted from Washington, DC USA 
https: econferencezone.org March 20
th
-21
st 
2022 
64 
MUQANNA QO’ZG’OLONI VA UNING OQIBATLARI 
 
Boboxonov Lochinbek 
Tel: 
[phone]
E-mail: [e-mail] 
Denov tadbirkolik va pedagogika instituti talabasi 
Abdihamidova Muxlisa 
Tel: 
[phone]
E-mail: [e-mail] 
Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti talabasi 
Qobilboyeva Zarnigor 
Tel: 
[phone]
E-mail: [e-mail] 
Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti talabasi 
Nuriddinova Rohila 
Tel: 
[phone]
E-mail: [e-mail] 
Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti talabasi 
 
Anatatsiya: Ushbu maqolada Movarounnahr va Xurosonda arab bosqiniga qarshi ko’tarilgan
yirik qo’zg’olonlardan biri “Oq kiyimlilar” qo’zg’oloni xaqida ma’lumot keltirilgan. VIII asrning
70-80-yillarida Movarounnahrda ko’tarilgan bu qo’zg’olon raxbari Hoshim ibn Hakim ismli
shaxs bo’lib, u xalq orasida Muqanna ya’ni “Niqobdor” nomi bilan shuxrat qozongan. Muqanna
qo’zg’oloni o’z davrining eng qudratli davlati bo’lgan xalifalikni larzaga soladi. Bu qo’zg’olon
xalifalik kuchini zaiflashtiradi va boshqa o’lkalarda ham ozodlik harakatlarining boshlanishiga
turtki bo’ladi. 
 
Kalit so’zlar: Muqanna, Som qal’asi,Buxoro,Kesh, Narshaxiy, Abu Ja’far, Beruniy. 
Vatanimiz xalqlarining arablar asoratiga qarshi olib borgan kurashi tarixda aloxida o’rin tutadi. 
VIII asrning 70-80-yillarida Movarounnaxrda juda katta xalq qo’zg’oloni ko’tariladi. Bu
qo’zg’olon tarixda “Oq kiyimlilar” yoki qo’zg’olon raxbarining nomi bilan Muqanna qo’zg’oloni
nomi bilan yuritiladi. Muqannaning asl ismi Hoshim ibn Hakim bo’lib, u doimo yuziga ko’k
parda tortib yurganligi sababli Muqanna ya’ni “Niqobdor” nomini olgan. Muqannaning shaxsi
xaqida turli manbalarda turlicha fikr yuritiladi. Jumladan, Yaqubiyning ta’kidlashicha uni
Hoshim ul A’var (bir ko’zli), ya’ni bir ko’zli Hoshim deb ataganlar. Narshaxiy “Buxoro tarixi”
asarida Muqannani juda xunuk , boshi kal, bir ko’zi ko’r bo’lganligi sababli doimo boshi va
yuziga ko’k parda tutib yurar edi deb ta’riflaydi.
“Muqanna Marv atrofi aholisidan”- deyiladi Narshaxiyning “Buxoro tarixi” asarida. U Marv
yaqinidagi yaqinidagi Qo’za qishlog’ida tug’ilgan. U ilgari kudungar ( kigiz bosuvchi)lik qilar
edi, keyin ilm o’rganishga mashg’ul bo’ladi va har xil ilmlarni: ko’zbo’yamachilik, sehr va tilsim
ilmlarini o’rganadi. Ko’zbo’yamachilikni yaxshi bilib olib payg’ambarlik da’vosini ham qiladi. 
Muqanna ummaviylar sulolasi inqiroziga kuchli ta’sir ko’rsatgan Abu Muslim qo’zg’olonida
ham faol ishtirok etadi. Muqanna hayotning katta mashaqqiyatli yo’lini bosib o’tgan, oddiy kir 
yuvuvchidan kichik lashkarboshi, keyin vazirlik darajasiga ham ko’tarilgan(757-759). 759-yilda
Xuroson amiri Abdujabborning xalifalikka qarshi isyonida qatnashgani uchun xalifa Al Mansur
tomonidan zindonga tashlanadi. 769- yilda zindondan qochib Marvga keladi va xalq harakatiga
boshchilik qiladi. O’rta osiyoning turli viloyatlariga o’z targ’ibotchilarini yuboradi. Muqanna
g’oyalariga ixlosmand kuchlar, ayniqsa, Sug’dda ko’pchilikni tashkil qilar edi. Muqanna o’zining
36 muridi bilan Amudaryodan o’tib, Kesh viloyatiga yo’l oladi. Buxorxudot Tug’shod uni
qo’llab-quvvatlay boshlaydi. Muqanna Kesh yaqinidagi Som ( ba’zi manbalarda Sanam) qal’asini 

---