24– son ixtisoslashtirilgan umum ta`lim maktabida “Yosh tarixchi” to`garagining ish rejasi

Tarix fani to’garak konspekti

Sana: ________________

Mavzu: 1946-1991-yillarda Lotin Amerikasi mamlakatlari 1946-1991-yillarda Afrika mamlakatlari

Ikkinchi jahon urushidan so‘ng Lotin Amerikasi mamlakatlari iqtisodiy islohotlar o‘tkazishi uchun qulay sharoit vujudga keldi: ular ancha katta valuta zaxirasiga ega bo‘ldi, jahon savdosida ulushi oshdi. Bu hol Lotin Amerikasi mamlakatlarida ommabop, lekin avtoritar rejiml arning shakllanishi uchun qulay muhit yaratdi. 1970-yillar oxiri–1980-yillar boshlarida Lotin Amerikasi mamlakatlarida diktatorlik rejimlariga qarshi kurash faollashdi. Bu 1979-yili Nikaraguada inqilobga, Salvador va Gvatemalada isyonchilik haraka-tining kuchayishiga olib keldi. Janubiy Amerika davlatlari – Ekvador, Peru, Boliviya, Argen tina, Braziliya va Urugvayda harbiy rejimlar fuqarolik hukumatlari bilan almashtirildi. XX asrda Lotin Amerikasi mamlakatlari uchun umumiy bo‘lgan modernizatsiya lash ning uchta – inqilobiy, neokonservativ va islohotchilik variantlari yaqqol ko‘zga tashlanadi. Bu variantl arni uchta mamlakat misolida ko‘rib chiqamiz.Kuba: modernizatsiyalashning inqilobiy varianti. 1950-yillar oxirida Karib dengizidagi kichikina orol– Kubada yuz bergan voqealar butun dunyoning e’tiborini o‘ziga jalb qildi. Kuba jamiyatni moderniz atsiya qilishning inqilob iy yo‘lini tanladi.1959-yil 1-yanvar kuni Fidel Kastro bosh chiligida qo‘zg‘olon chilar Kuba poytaxti Gavana shahriga kirib kelis hdi, inqilob g‘alaba qozondi. F. Kastro hukumati faqat keskin sifat o‘zgarish i Kubani qolo qlikdan olib chiqadi, jamiyatni taraqqiyotn ing zamonaviy darajasiga ko‘taradi, deb o‘ylab, keskin ijtimoiy-iqtisodiy siyosatni amalga oshirdi.Kuba dastlabki davrda jamiyat hayotining deyarli barcha jabhalarini modernizatsiya qilishda katta muvaffaqiyatlarga erishdi. Sof agrar mamlakat bo‘lgan Kubani agrar-industrial mamlakatga aylantirish kursi tanlandi.Ammo 1980-yillardan jamiyatni modernizatsiya qilishning Kuba vari an tida ma’lum kamchiliklar ko‘zga tashlana boshladi. Iqtisodiy o‘sish sur’a tlari, aholining yashash darajasi pasaydi. SSSRning parchalanishi Kuba uchun juda katta zarba bo‘ldi. 1990-yillarda ko‘pchilik F. Kastro rejimining qulashini bashorat qilgan edi. Ammo bu rejim saqlanib qoldi. Chili: modernizatsiyaning neokonservativ varianti. Ikkinchi jahon urushidan keyingi o‘tgan vaqt davomida Lotin Amerikasi mamlakatlari jamiy atni modernizatsiya qilishning optimal var iantini izladilar. 1960-yillari Chilida hukumat mamlakatni mod ernizatsiyalashga harakat qildi. Bunda u ilga ri ilg‘or mam la katlarda sinovdan o‘tgan islohotchilik tizimlariga tayand i. Ammo boshlangan islohotlar borgan sari jamiyatdagi bo‘linishni kuchayti rdi, mamlakat hayotining ijtimoiy-siyosiy sohalarida keskinlikni yuzaga keltirdi. Navbatdagi prezident saylovlaridan oldin Xalq birligi bloki tashkil qilinib, unga kommunistlar, sotsialistlar, radikallar va Xalq faol iyati yagona harakati kirdi. 1970-yili shu blok nomzodi Sal vador Alyende Chili prezidenti qilib sIkkinchi jahon urushi va uning oqibatlari. Ikkinchi jahon urushidan so‘ng Afrikada milliy-ozodlik harakatining xarakteri o‘zgardi. 1945-yil Man chester shahrida V Panafrika kongressi bo‘ldi. U Afrika xalqlari kuras hid a sifat jihatidan yangi davr boshlanganligini aks ettirdi. Bu kong ressda oldingilariga nisbatan juda ko‘p Afrika tashkilotlari qatnashd i. Kongressda mustaml akachilikka va imperializmga qarshi ruh ustuvor bo‘ldi. Afrikaning barcha mintaqal ari va mamlakatlarid agi ahvol muhok ama qilindi. Kongress butun qit’aga va barc ha yirik mintaqalar hamda mamlakatlarga qaratilgan yangi inqilobiy talablarni ilgari surdi. Metropoliyalar ham asta-sekin hukmronlikning avvalgi usull aridan voz kechib bordi. «Afrika yili». Mustamlakachilikdan ozod bo‘lish jarayonining eng yuqori nuqtasi 1960-yilga to‘g‘ri keldi. U tarixga «Afrika yili» sifatida kirdi. Shu yili jahon xaritasida 17 ta yangi Afrika davlatlari paydo bo‘ldi. Ularn ing ko‘pchiligi fransuz va ingliz mustamlakalari ediaylandi.