28 mavzu: buxgalteriya hisobini konsepsiyasi va tamoyillari

 
MUSTAXKAMLASH UCHUN SAVOLLAR
 
1.
Schyotlarga qanday ta’rif berasiz? 
2.
Aktiv schyotlarning 
3.
Passivschyotlarning 
4.
4-Schyotlar nima uchun 
5.
Schyotlar tasniflanganda qanday schyotlarga bo’linadi? 
6.
Balansli schyotlarda nimalar hisobga olinadi? 
7.
Balansdan tashqari schyotlarda nimalar hisobga 
 MAVZU YUZASIDAN TAVSIY ETILADIGAN ADABIYOTLAR: 
1.
B.Xoshimov Bux. hisobi nazaryasi. Darslik T.2004 – 6 bob. 
2.
M.Ostanaqulov «Bux. hisobi nazaryasi » Darslik Toshkent 2007 y.
3. F.G. G’ulomova “Buxgalteriya hisobini mustaqil o’rganish uchun qo’llanma. 
Toshkent: Iqtisodiyot va xuquq dunyosi» nashriyot uyi, 2004. 
4. Urazov K.B. Savdoda buxgalteriya hisobi va soliqqa tortish. Toshkent: 
Iqtisodiyot va xuquq dunyosi» nashriyot uyi, 2004. 
5. I.A.Zavalishina. Yangicha buxgalteriya hisobi. Toshkent: «Iqtisodiyot va 
xuquq dunyosi» nashriyot uyi, 2004. 
 
 
 

---

77 
MAVZU-18. «BUXGALTERIYA HISOBI SCHYOTLARINING REJASI» 
(Ma’ruza-2 soat) 
Reja 
1.
 
Schyotlar rejasi nima? 
2.
 
Balansdan tashqari schotlar? 
3.
 
Tranzit schyotlar? 
4.
 
Aktiv va passiv schyotlar? 
 
Tayanch iboralar: 
Uzoq muddatli aktivlar, Joriy aktivlar, Majburiyatlar, Xususiy 
kapital, Moliyaviy natijalarning shakllanishi va ishlatilishi, Balansdan tashqari 
schyotlar. 
Schyotlar rejasi buxgalteriya hisobi tizimidagi axborotning umumiy tuzilishini, 
uning xo’jalik mexanizmiga muvofiq holda iqtisodiy tavsifini aniqlab beradi. 
Bozor munosabatlari, mulkchilikning har xil shakllarini, korxonalar 
mustaqilligini rivojlantirishga mo’ljallangan xo’jalik mexanizmi bux-galteriya hisobi 
schyotlar rejasining mazmuniga va tuzilish tarkibiga yangi-cha qarashni talab etadi. 
YAngi hisob ob’ektlarining yuzaga kelish munosaba-ti bilan endi amadtsagi schetlar 
rejasiga kichiq o’zgartirishlar kiritish va modifikatsiyalash bilan cheklanib 
bo’lmaydi. 
Bozor iqtisodiyotiga o’tish, ishlab chiqarishni boshqarishda buxgalteriya 
hisobi rolining oshishi, uning umumiy va boshqaruv turlariga bo’linishi 
axborotining hajmiga va tegishli tartibda schyotlar rejasining mazmuniga yangi 
talablarni qo’yadi. 
Demak, halq xo’jaligini bozor iqtisodiyotiga o’tishi, har xil mulkchilik 
shaklidagi korxonalarning rivojlanishi, xalqaro andozalarga mos bo’lgan hisob 
tizimi va schyotlar rejasini ishlab chiqishni talab qildi. 
Shu munosabat bilan,UzbekistonRespublikasiMoliya vazirligining 2002 yil 9 
sentyabrdagi 103 - sonli buyrug’i bilan O’zbekiston Respublikasi buxgalteriya hisobining 
Mshshiy (BHMA) (21-BHMS) «Xo’jalik yurituvchi subhektlarning moliyaviy - xo’jalik 
faoliyata buxgalteriya hisobi schyotlar rejasi va uni g’hllash bo’yicha yo’rshryumalni 
tasdiqpadi va u O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirli-gi tomonidan 2002 yil 23 
oktyabrda 1181-son bilan qayd qilindi. 
Ushbu andoza, byudjet muassasalari va banklardan tashqari, mulk shakl-laridan 
qathi nazar barcha xo’jalik yurituvchi subhektlar tomonidan 2004 yil 1 yanvardan 
boshlab ijro etilishi shart. 
U shbu schyotlar rejasini tizimga keltirilgan schyotlar ro’yxati deb tahrif-lash 
mumkin. 
Schyotlar rejasi jami bo’lib 249 ta balansli va 14 ta balansdan tash-qari 
schyotlardan iborat bo’lib, u moliyaviy hisobotlarni tuzishga moslash-tirilgan. 
Barcha schyotlar oltita qism bo’yicha tizimga keltirilgan bulib, ular quyi-
dagilardan iborat: 
I.
Uzoq muddatli aktivlar; 
II.
Joriy aktivlar; 
III.
Majburiyatlar; 

---

78 
IV.
Xususiy kapital; 
V.
Moliyaviy natijalarning shakllanishi va ishlatilishi; 
VI.
Balansdan tashqari schyotlar. 
Birinchi to’rt qism schyotlarining ma’lumotlariga asosan moliyaviy hiso-
botning I - shakliga balans tuziladi. Beshinchi qism «Moliyaviy natijalar-ning 
shakllanishi va ishlatilishi» schyotlarning ma’lumotlariga asosan mo-liyaviy 
natijalar to’g’risidagi hisobot (2 - shakl ) tuziladi. 
Schyotlar rejasida barcha schyotlar 9 bo’limda tizimga keltirilib 
ko’rsatilgan: 
1
-bo’lim. Asosiy vositalar, nomoddiy va boshqa uzoh muddatli aktivlar;