3 Fəsil I. Lənkəran vilayətinin fiziki-coğrafi şərati

Sarı dağ meşə torpaqlar

Lənkəran vilayətində sarı dağ meşə torpaqları orta və alçaq dağlığın 100-150 m hündürlükdən 600-700 m-ə qədər olan hissəsində,kəskin parçalanmaya və denudasiya proseslərinə məruz qalmış ərazilərdə yayılmışdır.Relyef şəraitindən və torpaqların yamaclardakı yatımından asılı olaraq sarı dağ meşə torpaqlarının profili əksər hallarda yuxarı və orta dağlığı ilə səciyyələnir.

Qışı mülayim və yağıntılı,yayı mülayim-isti və nisbətən quru olan sarı dağ-meşə torpaqlarının yayıldığı ərazilərin iqlimi rütubətli subtropik iqlimin Aralıq dənizi tipinə aid edilir. Orta illik temperatur burada 14,0-14,3⁰,ən osyuq ayın temperaturu isə 0-3⁰-yə bərabərdir. Qış ərzində torpaq donmur və yalnız qısa müddət ərzində alçaq temperaturların təsirinə məruz qalır. Ərazidə fəal temperaturların cəmi 3800-4400⁰ arasında tərəddüd edir. Yağıntıların orta illik miqdarı (1400-1700mm) yüksəkdir.Onun yalnız 10-12%-i yay fəslində düşür.Rütubətlənmə əmsalı Ə.Şıxlınskinin [ 42 ] məlumatına görə 100-150% arasında dəyişir. Bu göstərici 25-50% azalır.

Sarı dağ meşə torpaqları ot örtüyü olmayan dəmirağacı və ot örtüyü yaxşı inkişaf palıd –vələs – dəmirağacı və palıd- vələs qarışıqlı meşələr altında yayılmışdır. Mezofil və kserofil meşələrdən fərqli olaraq bu meşə biogeosenozları qalın meşə döşənəyi yaratmır. Çox nadir hallarda bu meşələrdə onun qalınlığı 3 sm-dən çox olur. Meşə döşənəyinin ehtiyatı 59-86 sen/ha , külli maddələrin miqdarı az -2,8-3.2% -dir.

Rütubətli subtropik iqlim rejimi sarı dağ meşə torpaqlarda bütün il boyu, qısa quru yay dövrünü çıxmaqla, mikroorqanizmlərin bitki qalıqlarının parçalanması üçün optimal hidrotermik şərait yaratmışdır.

Morfoloji quruluşunun xüsusiyyətlərinə və fiziki-kimyəvi xassələrinə görə sarı dağ meşə torpaqları aşağıdakı yarımtiplərə bölünürlər : tipik dağ meşə , podzollaşmış sarı dağ meşə , sarı qonur dağ meşə torpaqlar.