3. Hayot faoliyati xavfsizligi va ekologiya

Ikkinchi qatlam – PaaS (dastur platforma)
PaaS xizmati o’zida dastur platformasini va unga servis sifatida taqdim etiladi, bu o’z ichiga :

• 
  OS – operatsion tizim tarmog’i (Unix-sistemalar, shu bilan birga Ubuntu Server, BSD/OS Family, Solaris/SunOS yoki Windows Server)
  
• 
  Database – malumotlar bazasini boshqarish tizimi MBBT (MySql, Microsoft SQL, SQL Database, PostgreSQL, Oracle va boshqalar.)
  
• 
  Middleware – o’rtacha qatlam dasturiy taminoti yoki aloqador dasturiy taminot, turli xil dasturlar, ilovalar, tizim va komponentalarni birga ishlashini taminlab beradi.
  
• 
  Software development tools and testing – instrumental dasturiy taminot veb-ilovalarni ishlab chiqishda vaularni testlashda qo’llaniladi.
  
• 
  App server – ilovalar server, ishlab chiqishda, testlashda, veb – ilovalar bilan ishlashda qo’llaniladi.
  

Asosiy PaaS Solution/Vendor:

• 
  AWS Elastic Beanstalk/Amazon (Java, NET, PHP, Node.js, Python, Ruby and Apache HTTP Server, Apache Tomcat, Nginx, Passenger, and IIS)
  
• 
  IBM Bluemix/IBM (IBM Bluemix bulutli platform keng qamrovdagi tillar ro’yhati va ilovalar qurishda freymorklarni tadbiq etadi, misol uchun, Liberty for Java, SDK for Node.js, ruby on rails)
  
• 
  Microsoft Asure/Microsoft (ASP.NET, Java, PHP, Python, Django,
  

Node.js and Azure SQL Database)

• 
  Google App Engine/Google (Python, Java, PHP, Go and our MySQL)
  
• 
  Salesforcel Platdorm Cloud application development/Salesforce birlashtiradi Force.com, Heroku va ExactTarget yagona bulutli servisga va instrumentlarni ilovalar ishlab chiqishda qo’llaniladi. Misol uchun mobil ilovalarni ishlab chiqishda Salesforcel Mobile App/ Salesforce keng qo’llaniladi.
  
• 
  Heroku/Salesforce (Ruby, Java, Node.js, Scala, Clojure, Python va PHP and postgreSQL)
  
• 
  Oracle Cloud Platform Services/Oracle (Oracle Database Cloud Service, Oracle Java Cloud Service, Oracle Database Backup Service)
  
• 
  OpenShift/Red Hat (Java, JavaEE, Python, Perl, PHP, Ruby, Node.JS, and MySQL, PostgreSQL, MongoDB)
  
• 
  Cloud Foundry/VMware (Java Spring, Ruby on Rails va Sinatra, NodeJS.Net va MySQL Redis, MongoDB)
  

1.6-rasm. Bulutli xisoblashdagi asosiy PaaS provayderlar.

Bulut xizmatlaridagi birinchi qatlam – IaaS (Infratuzilma)

IaaS – bu kompyuter va tarmoq infratuzilmasini istemolchilarga taqdim etish va virtualizatsiya sifatida xizmat ko’rsatish. Boshqa so’zlar bilan aytganda malumotlar markazi yoki malumotlarga ishlov berish markaz provayderi istemolchilarga servis sifatida virtual infratuzilma yaratadi. Virtualizatsiya vositalari malumotlar markazi fizik infratuzilmasini virtuallashtirish imkoni beradi va shu yo’l bilan birinchi bulutli xizmat qatlami IaaS yuzaga keladi.
Virtualizatsiyani o’zi nima? Resurslarni virtualizatsiyalash texnologiyasi fizik uskunalar (serverlar, malumotlar saqlash bazasi, malumotlarni uzatish tarmog’i ) ustidan ish olib borish uchun mo’ljallangan. Ular istemolchilar o’rtasida bir – necha qismlarga bo’linadi. Misol tarizda: bitta fizik serverdan, yuzlab virtual serverlar ishlashi mumkin…”[3] Virtualizatsiyani taqbiq etishda dasturiy va apparat darajada bo’ladi.
Iaas yaratishda virtualizatsiyadan tashqari avtomatizatsiya xam ishlatilinadi, unda provayder ishtrokisiz resurslarni dinamik taqsimlash imkoniyatini beradi.
Avtomatik tizim virtual serverlar soni ko’paytirish yoki kamaytirish, malumotlarni saqlash uchun disk maydoni yoki tarmoq kanallar aloqasini o’zgartirish mumkin. Virtualizatsiya va avtomatizatsiya bulut xizmati IaaS da xisoblash resurslari samarali foydalanish, ijara narxini pasaytirish imkonini beradi.
IaaS da korparativ istemolchilar uchun arenda mavjud. Istemolchilar o’z xisoblash infratuzilmasini yaratishda, ularga integratsiyalangan resurslar taqdim etiladi. Bunday holatlarda istemolchining o’zi OS va ishlab chiqish vazifalari uchun zarur bo’lgan dasturlarni, ilovalarni o’rnatishi va sozlashi zarur xisoblanadi. Iaas konsepsiyasi istemolchi faqatgina aniq vazifalarni bajarishu uchun shu xisoblash kuchini sotib olish imkoniyatini beradi. IaaS ni qo’shimcha xizmatlari tarkibiga har bir istemolchining fizik uskunalariga bulut platformasi orqali ulanishni va uni malumotlar markazi tarmog’iga joylashtiradi.
Xizmat sifatida infratuzilma – bu keng qamrovdagi korxonalar uchun korparativ yechim. Infratuzilma malumotlarga ishlov berish markazida, xam va tashqi malumotlar markazida joylashtirilgan bo’lishi mumkin. IaaS xizmati xususiy, ijtimoiy, gibrid bulutlarni yaratish, va ximoya etish uchun tashkillashtirilgan. Provayder gibrid bulut konfiguratsiyasni qurishni taminlashda buyurmachining offisi bilan bulutli tarmoq platformasiga lokal tarmoqni birlashtiradi. Bundan tashqari, IaaS bulutli xisoblash xizmatlariga bulutli xosting xam kiradi. Bulutli xosting – bu xosting resurslarni dinamik ajratadi, resurslarni avtomatik mashtablashtiradi va yuqori barqarorlikni rad etadi. Bulutli xosting vitual xostinga, virtual serverdagi VPS/VDS xostinga va ajratilgan serverdagi fizik xostinga alternativ xisoblanadi.
Bulutli xosting provayderi, sayt egalariga faqatgina zarur sayt resurslari:
virtual serverlar, operativ xotira soni va qattiq disk xajmi, xosting infratuzilmani boshqarishdagi imkoniyatlar (misol uchun, tanlash imkoniyatlari, operatsion tizim, RAM lar soni, HDD xajmi va turi, CPU yader soni, taktlash chastotasi va kirish tezligi). Bulutli xosting ijarasni to’lash resurslarni sarflanganligi va faktlar asosida amalga oshiriladi: protsessor vaqtlari soni, disklar soni, sarf qilingan operativ xotira soni va saytlarni ochish tezligi. Shu bilan birga bulutli xosting ijarachisi
(sayt egasi) xosting resurslarini o’zgartirishi va bosim kuchi oshganda resurslarni xam avtomatik tarizda ko’tarilishini sozlash qo’yishi mumkin. Shunga qaramasdan istemolchilar faqatgina o’zlari sarflagan resurslarga to’laydilar. Bulutli xosting barqarorlikni rad etganda udagi joylashtirilgan sayt bir vaqtning o’zida boshqa virtual serverlarda ish faoliyati davom etadi ulardan birini rad etilishi sayda olib borilayotgan ishga xalaqit bermaydi. Hozirgi vaqtga kelib xosterlar bulutli xosting bilan tayyorlangan CMSni ijaraga berishni maqul ko’ryabdilar. Xosting – provayderlar, bulutli xostingni tashkilashtirishda , o’z serverlarini infrasutruktura sifatidagi platformaga CMS o’rnatilgan Jelastiga almashtiradilar. Funksional platform Jelastik bir urinishda undagi joylashgan CMS va optimalashtirilgan saxifani xam o’rnatadi.
Jelastik o’z ichiga PaaS funksionaligini va IaaS infrasutrukturasni tez konfiguratsiya qilinganligini o’zida aks etuvchi maxsulot xisoblanadi. Jelastic – bu Java va PHP – ilovalarini ishga tushuruvchi platform xisoblanib, u nafaqat xosterlar tomonidan bulutli xostinglar tashkil etishda, balki korparatsiyalar muhit (xususiy yoki gibrid bulutlarda) va veb-ilovalarni ishlab chiqishida ishlatilinadi. Bulutli xostinglarda, bulutli saytlar – bu zamonaviy ilovalar xisoblanadi. bulutli saytlarda malumotlar, server ilovalari, bulutli MB da saqlanadi va hammasi virtual bulutli serverlarda bajariladi, saytning klient qismi istemolchining bravzerida bajariladi. Bulut xisoblash muxitida bulut masalalarni yaratishimiz mumkin: Amazon EC2, IBM x86, Microsoft Azure, EMC, VMware larni open – source bazalarida echimi topiladi. Qaysiki dinamik IT- muxitida malumotlarga ishlov berish markazi namoyon bo’ladi. Bundan tashqari bulutli xisoblashda bulutli malumotlar bazasi qo’llaniladi.
Bulutli malumotlar bazasining asosi SQL va NoSQL malumotlar modeli xisoblanadi. IaaS xizmati AQSH da keng tadbiq etiladi. Ukrayinaning De Nova kompaniyasida bulutli infratuzilmani VMware, EMC, Microsoft Azure bazasida korparativ mijozlar uchun taqbiq etilgan. Ukrayinaning eng katta malumotlar markazlaridan biri VOLIA, IT – infratuzilma VoliaCloud VMware kompaniyasi tomonidan qurilgan (VMware bulutli masalalarga asoslangan xolda ). Xozirga kelib ushbu VoliaCLOUD kompaniyasi 500 dan ortiq virtual malumot – markazlariga ega. Asosiy IaaS Solution/Vendor: Amazon Web Services/Amazon, IBM SmartCloud/IBM, Softlayer IaaS/IBM, Azure Virtual Machines/Mixrosoft,
Google Compute Engine/Google, HP Cloud/HP, EMC/EMC Corporation, Oracle Cloud Infrastructure Services/Oracle. Shuni aytish joizki, IBM ishonchli va ochiq
IBM SmartCloud infratuzilmasi IaaS ni boshqarishda yoki o’z o’ziga xizmat ko’rsatishda amalga oshiradi.

1.7-rasm Bulutli xisoblashda asosiy IaaS provayderlar.
Hozirgi kunlarga kelib provayderlar bulutli tayanch tarmoqlarini yaratishda keng qamrovli mobil aloqalar(mobil aloqa operatori) IaaS xizmatlari tadbiq etishyabti. Bunday xizmatlarga, misol tariqasida bulutli telekomunikatsion platforma, Huawei kompaniyasidan va NSN Telco Cloud yechimi bo’lib Nokia Siemens Networks xizmat qiladi.
Huawei kompaniyasidan FusionSphere platformasi xisoblash resurslari, saqlash resurslari, tarmoq reserslarini virtualizatsiya qilish bilan taminlaydi va yagona mexanizmni boshqarish va rejalashtirish bilan konfiguratsiyalangan xisoblash resurslarini yagona pulga birlashtiradi. Nokia Siemens Networks kompaniyasi tovush uzatilayotganda uni ushlab qolayotgan LTE (VoLTE) asosiy mobil xizmatlarni kompleks testlashni tashkil etdi.

1.3.Bulutli texnologiyalardan foydalanishda avzalliklari va kamchiliklari